Alim ve Mütefekkir İmam Gazzali
Osmanlı son dönemi büyük âlimlerinden İsmail Hakkı İzmirli Cerîde-i İlmiyye’nin 1338/1919 tarihli 51. sayısında “İslâm Âlimleri ve Mütefekkirleri” başlıklı bir yazı dizisine başlamıştır. O, uzun bir sürece yaydığı bu projesinde muhtelif ekol ve düşünürleri ele almaktadır. Yazı dizisinin ele alınan ilk ismi İmâmGazzâlî’dir. Elinizdeki eser Cerîde-i İlmiyye’de Osmanlı Türkçesi ile neşredilmiş olan yazıların derlenip transliterasyon formunda çevrilmesini…
Özgür İrade Yanılsaması
Felsefe tarihinin en çok tartışılan felsefi problemi olarak bilinen özgür irade-determinizm paradoksunu ortadan kaldırmak için pek çok teşebbüste bulunulmuş fakat hiçbiri genel kabul görmemiştir. Bu kitapta ise, daha önceleri de öne sürülmüş bir sav, yani bu paradoksun terimlerini farklı bir şekilde yorumlamanın, paradoksu çözmeye yardımcı olabileceği savı ele alınıyor.Kitabın birinci bölümünde terminizm, özgür irade ve…
Dakîku’l-Kelâm| Kelâm Kozmolojisi (Metin Seçkisi)
Klâsik dönem kelâm kaynaklarında ele alınan konularda Celîlü’l-kelâm ve Dakîku’l-kelâm şeklinde bir ayırıma gidilmiştir. Celîlü’l-kelâm Allah’ın zâtı ve sıfatları, vahiy, nübüvvet ve âhiret gibi temel inanç esaslarının ele alındığı bölümlerdir. Bunlar aynı zamanda kelâm ilminin mesâilini ve temel çatısını oluşturmaktadır. Dakîku’l-kelâm ise atom, hareket-sükûn, zaman-mekân, süreklilik-süreksizlik, boşluk, mekan, uzay, nedensellik, ağırlık-hafiflik ve ışık gibi fizik…
Özgürlüğün Trajedisi
Düşünce tarihi; insan özgürlüğünün fiziksel, davranışçı, genetik, kültürel ve teolojik determinizmin çeşitli türleriyle sorgulandığı ve tasallut altına alındığı pek çok örnekle doludur. İçinden geçmekte olduğumuz yüzyılda ise sinirbilimin baş döndürücü bulguları, bu yaklaşıma yeni imkanlar sunmakta ve listeye nörobiyolojik determinizmi ilave etmektedir. Böylece zaten sınırlı kabul edilen insan hürriyetinin varoluş istirabı sürmekte; özgürlüğe yönelik her…
Teftâzânî
Teftâzânî, hem alî hem de âli ilimlerde derinleşen bir şahsiyet olarak ‘âllâme’ vasfını kazanmış ve kendisinden sonraki dönemlerde, bu vasıfla anılmıştır. Onun ilgi alanının daha çok dil (Belagat) ve usûl ilimleri (Kelam, Fıkıh Usulü) olduğu ve asıl başarısını bu alanlarda gösterdiği görülmektedir. Kendisinden sonraki nesiller üzerinde de daha çok bu alanlarda etkili olmuştur. Teftâzânî’nin yaşam…
Reyyi Yusuf Konevi’nin Manzum Akaid Tercümesi: Nurü’lhüda
Akâid ilmi, başlangıcından beri temel itikâdî meselelerle ilgilenmiştir. Bu muhteva, Türk edebiyatı tarihi içerisinde en çok dîvân edebiyatı metinlerinde işlenmiştir. İmanî esaslar, bazen manzumelerde bazen de müstakil olarak yazılmış eserlerde ele alınmıştır. Bu eserlerin bir kısmı tercüme, bir kısmı da telif mahiyetindeki eserlerdir. Tercüme edilmiş eserler içerisinde yeni bir tespit olarak bu çalışmada 18. asırda…
Safevîlerin İlk Döneminde İktidar-Ulemâ İlişkisi
İran coğrafyasında iki asırdan fazla hüküm süren Safevî Devleti’nin (1501-1736) kuruluşu ve Şiîliğin resmî mezhep olarak ilan edilmesi İran tarihinde etkileri günümüze kadar devam eden köklü gelişmelerin ve değişikliklerin yaşanmasına yol açmıştır. Safevîlerin kurulmasıyla birlikte ilk defa güçlü şeklide devlet desteğine mazhar olan Şiî ulemâ, süreç içerisinde iktidar ortağı olmuş ve ayrı bir güç merkezi…
Erken Dönem Hâricî-İbâzî Tefsir Anlayışı -Hûd b. Muhakkem el-Hüvvârî Örneği-
Müslümanların karşılaştıkları sorunların çözümü için başvurdukları ilk kaynak daima Kuran olmuştur. Bu durum, Kuranı anlamada farklı yaklaşımların ortaya çıkmasına ve tefsirde çeşitliliğe yol açmıştır. Bu tefsir çeşitlerinden biri de mezhebi tefsirlerdir. Erken dönemde ortaya çıkan mezhebi Kur’ân yorumlarından biri Hârici-İbâzî tefsirlerdir. Hâricîliğin İbâzıyye koluna mensup bir müfessir ve İbâzî tefsir geleneğinde mühim bir konuma sahip…
İslâm’da İlk Fikrî Hareketler ve Dinî Mezhepler
Yaltkaya’nın bu eseri Darülfünun İlahiyat Fakültesi Mecmuası’nda yayımlanan dört makalesinden oluşmaktadır. Üç makaleden oluşan ilk bölümde Müslüman Arapların İslâm’ın dönemin gelişmiş medeniyetleri olan İran ve Roma ile münasebetleri, ilim ve kültür ilişkileri, etkilenmeleri üzerinde durulmakta; İslâmî ilimler ve özellikle tefsir, hadis, siyer, tarih, mantık ve kimyaya dair gelişmeler anlatılmakta ve değerlendirilmektedir. Yaltkaya, eserin ikinci bölümünde ise,…