Tezler

Dinde yenilenme kavramı 

Bu çalışma nitel bir çalışma olup, dinsel yenilenme kavramı incelenmiştir. Dinsel yenilenme kavramı tarihsel olarak kendini İslam’a nispet eden inanç fırkaları ve çağdaş akımlar odağında ele alınmıştır. Yöntem olarak çözümleme, karşılaştırma ve eleştiri kullanılmıştır. Çözümleme yönteminde fırkaların ve çağdaş akımların dinde yenilenme ile ilgili görüşleri açıklanmıştır. Karşılaştırmada fırkaların inançları donukluktan akılcılığa ve geçmişten günümüze doğru…

18-29 yaş grubunda kendilerini ‘deist’ olarak tanımlayan gençlerin deizm algısı

Araştırmanın temel amacı Türkiye’de son yıllarda gündeme gelen deizm olgusunu 18-29 yaş grubunda kendilerini deist olarak tanımlayan gençler üzerinden okumak ve süreci deist bireylerden dinleyerek derinlemesine incelemektir. Yapılan görüşmelerde deist bireylerin Tanrı ve peygamber algıları, ibadet ya da Tanrı ile iletişim şekilleri, inançta sorgulama ve kırılmalar, eski inanca dair özlemler ve yeni inanca uyum sağlama…

Hanbeliyye’nin Muattıla tanımlaması

İslâm düşünce tarihinde Cehmiyye ile gündeme gelen Allah’ın sıfatlarını inkâr etme eğilimi, Mu’tezile ile birlikte uç noktaya ulaşmıştır. Selef döneminde karşılaşılmayan bu düşünce biçimi, mezhepler tarafından tepki ile karşılanmıştır. Bu duruma karşı en sert tepkiyi ortaya koyanların başında Hanbelî mezhebi mensupları gelmektedir. Bunun sebebi, mezhebin kurucusu Ahmed b. Hanbel’in Mihne olaylarında maruz kaldığı kötü muameledir….

İbrahim en-Nazzâm’a göre insanın doğası ve zihinsel eylemleri

Tarih boyunca insan ve insana dair birçok problem araştırmanın konusu haline getirilmiş ve bu doğrultuda her dönemde insanın doğası yeniden anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Bütünsel olarak insanı ele alarak onu düşüncenin nesnesi haline getiren ve böylece insana ait bedensel ya da zihinsel özelliklerin mahiyetini açıklamayı hedefleyen her girişim, bizlere insan hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Erken dönem kelamcıları…

İslam düşüncesinde insanın varlık nedeni

İnsan, tüm varlıklar içinde en değerli ve en değişken varlıktır. Olumlu veya olumsuz yönde hem kendisini hem de çevresini sürekli değiştirir. İnsanın sebep olduğu birçok şey varken, insanın sebepsiz olması makul değildir. Çünkü insan tüm varlıkların içinde en seçkin olanıdır. İnsanın yaratılış gayesi hakkında daha önce bazı çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmada onlardan farklı olarak kavramları…

Muhammed el-Bâkır ve İmâmiyye’deki yeri

Günümüzde yaşayan en büyük Şiî fırka, İmâmmiyye Şîa’sıdır. İmâmiyye, Hz. Muhammed (s.a.v) den sonra Hz. Ali ile başlayan ve onun soyundan gelen on iki imamın sırasıyla Hz. Peygamber’in dinî ve siyasî temsilcileri olduğunu iddia ederek ortaya çıkmış Şiî bir fırkadır. İmâmiyye, bu iddialarına dinî metinleri ve imamların bu metinlerle ilgili yaptıkları açıklamaları referans göstermektedir. İmamiyye’nin…

Hakîm es-Semerkandî’nin Es-Sevâdü’l-A’zam adlı eserinde İslam mezheplerine bakışı

Tez, “giriş, üç bölüm ve sonuçtan”tan oluşmaktadır. Giriş kısmında tezin hazırlanırken Tâkip edilen metot ve yararlanılan kaynaklar konusunda bilgi verilmiştir. Birinci bölüm üç ana kısma ayrılmıştır. Birinci kısımda Sâmânoğulları Devleti hakkında bilgi verilmiştir. İkinci kısımda Semerkant Şehri ve Önemi üzerinde durulmuştur. Üçüncü kısımda ise Hakîm es-Semerkandî’nin hayatı ve ilmi kişiliğine dair genel bir bilgi verilmiştir….

Materyalizmin din tasavvuruna karşı yeni ilm-i kelâmda din savunusu

Materyalizm, 18. yüzyıldan itibaren özellikle batı coğrafyasında kilisenin de baskıcı tutumuna bir başkaldırı olarak yayılmaya başlayan, maddeyi ve gözle görülen dünyayı esas alarak her şeyin maddeden ibaret olduğunu, maddeden bağımsız fizik ötesi bir alanın, yani metafiziksel öğelerin bulunmadığını, hayatta olup biten her şeyin sadece maddî sebeplerle açıklanabileceğini ifade eden, böylelikle de tabiat üstü bir gücün,…

Klasik kelam ekollerinde tekfir ve tekfirin kabul görme aracı olarak kullanılması

Tezimiz tekfirin inanç gruplarında aidiyet sağlama, kabul görme, rol ve statü edinme ve pekiştirme bağlamında kullanımını konu edinmektedir. Birinci bölümde iman ve küfür kavramları üzerinde incelemeler yapılmıştır. Bu kavramların mahiyeti, Kuran ve sünnet üzerindeki kullanımı, İslam alimlerinin bu kavramlar hakkında ortaya attığı görüşler ele alınmıştır. İkinci bölümde detaylı olarak tekfir konusu işlenmiştir. Tekfirin mahiyeti, Kuran…

Müteahhir dönem kelâmında ma’dûm problemi

Bu çalışma, müteahhirûn dönemi kelamcılarının umûr-ı âmme içerisinde metafiziğin bir meselesi olarak belirledikleri kavramlardan en geneli olan varlığın karşıtı yokluğu ele almıştır. Araştırma kelam ilminin felsefeyle etkileşimi sonucu müteahhirûn dönemde oluşan kelam birikiminin yokluk kavramının incelenmesi üzerinden ortaya çıkmasını sağlamayı hedeflemiştir. Müteahhirûn dönemi kelamcılarının umûr-ı âmme bağlamında ortaya koydukları ma’dûm anlayışları mevcûdun anlaşılmasında etkin rol…