Teftâzânî’de hüsün ve kubuh
Hüsün-kubuh, insanoğlunun zihnini meşgul eden, ontolojik, epistemolojik ve teklif bakımından pek çok sorunu barındıran bir meseledir. Eş’arî bir âlim olan Teftâzânî de eserlerinde hüsün-kubuh problemine yer vermiş ve dayandığı görüşün doğrulunu ortaya koymak için çeşitli deliller dile getirmiştir. Bu çalışmanın öncelikli amacı, Teftâzânî’nin hüsün-kubuh görüşlerini tespit etmektir. Bir giriş, üç ana bölüm ve sonuçtan oluşan…
Kâdî AbdülCebbar’ın kelâm sisteminde kalbin fiilleri
Günümüz psikolojisinde insanın davranışlarını açıklayan birden çok etmen üzerinde durulur. Oysa Kelâm disiplininde insanın davranışlarının dinî yönü ve karakteri üzerinde baskın bir biçimde yorumlar yapılır, hükümler verilir. Ancak özellikle ikinci yüzyılın ilk yarısından itibaren kelâm düşünürleri, davranışın ortaya çıkışında belirleyici olan diğer etkenleri de araştırma konusu haline getirip teolojik düşüncenin alanı ve sınırlarını genişletmişlerdir. Söz…
Mâlikî-selefî akîdesi: Muhammed b. Alevî el-Mâlikî örneği
Günümüz dünyasında İslâm âlemi bin dört yüz yıllık tarihinde müslümanların İslam’ı anlayış şekillerine paralel olarak birçok itikâdî ve fıkhî mezhebî kimlikler oluşturmuştur. İtikâdî ve fıkhî olarak ilk dönemden itibaren var olan mezhebî kimliklerden biri de Mâlikî-Selefîlik’tir. Günümüzde Selefî düşünce anlayışının genelini Hanbelî-Selefîlik oluşturmaktadır. Selefî bir itikâdî anlayışın amelî olarak bir diğer şekli de Mâlikî-Selefîlik olarak…
Seyyid Şerîf Cürcânî’de cevher ve araz anlayışı
İslâm dininin inanç esaslarını temellendirip savunan kelâm ilmi, âlemin yaratılışı ve işleyişi konusunda nedenselliğin reddederek varlık ve fiillerin gerçek sebebi olarak Allah’ın yaratmasını koymuş ve böylece ilk evren modelini geliştirmiştir. II/VIII. ve III/IX. yüzyıllar arasında atom teorisi geliştirilerek standart bir evren düşüncesi oluşmaya başlamış ve etkin biçimde sürdürülmüştür. Âlemi anlamlandırmaya çalışan ve bir evren modeli…
Osmanlılarda selefî bir hareket: Kadızâdeliler
Bu çalışma, Osmanlı Devleti’nin XVII. yüzyılında yaşamış olan Kadızâde Mehmed Efendi ve selefi perspektife sahip olan Kadızâdeliler Hareketi’ni incelemeyi hedeflemektedir. Etkileri XVII. yüzyıl boyunca devam etmiş olan bu hareket Osmanlı Devleti’ni siyasi, sosyal ve dini açılardan etkilemiştir. Çalışma ile Kadızâdeliler Hareketi’nin ortaya çıkmasına sebep olan ekonomik, siyasi, coğrafi ve dini fikirler incelenmiş; akabinde Kadızâdeliler Hareketi’nin…
İbnü’l Melâhimî el-Hârizmî’de Aslah Teorisi
İslam düşünce geleneğinde ayrı bir yeri olan ve ‘ilk akılcılar’ olarak adlandırılan Mu’tezile, kelamî problemlerin yorumlanmasında akli bakış açısını öncelemeleri ve bu sebeple İslam filozoflarından daha önce aklın, varlığın yorumlanmasındaki etkinlik ve geçerliliğini öne sürmeleri ile bir fırka, ekol yahut mezhep olmakla değil, sistematik bir düşünce yapısının temsilcisi olmakla ön plana çıkmaktadır. Dinin temel ilkelerini…