Eş‘arî Atomculuğu -Erken Dönem Eş‘arî Kelâmında Cevher Anlayışı-
Atomculuk, kelâm ilminden önce farklı coğrafya ve medeniyetlerde de görülen bir âlem tasavvurudur. Çalışmanın birinci bölümü bu nedenle, kelâm atomculuğunun kaynağı hakkındaki tartışmalar ile en meşhur atomculuk modelleri olan Yunan ve Hint atomcu düşüncelerinin – özellikle- atom hakkındaki görüşlerine ayrılmıştır. Birinci bölümde kelâm atomculuğunun kaynağı ile ilgili kesin bir yargıya ulaşmak yahut bir iddia ortaya…
Şerhu’l-Mevâkıf’ta Kategorilerin Ele Alınışına Dair
Meşşâî gelenekte mantık ilimleri arasında değerlendirilen kategoriler konusu, İbn Sînâ (ö. 428/1037) ile birlikte ağırlıklı olarak metafizik içerisinde ele alınmaya başlamıştır. Nitekim felsefî konuları metinlerinde yoğun olarak kullanan Gazzâlî (ö. 505/1111) de kategorilere metafizik konuları arasında yer vermiştir. Müteahhirûn dönemi kelâmının kurucu ismi sayılan Fahreddîn er-Râzî (ö. 606/1210) ise cevher ve dokuz arazdan oluşan kategorilerin…
Ehl-i Sünnet’in Kozmoloji Anlayışında Eş’arî’nin Rolü/Etkisi
Bu çalışma Ebü’l-Hasan el-Eş’arî’nin (ö. 324/935-36) âlem anlayışının Ehl-i Sünnet’in kozmoloji anlayışına etkisini ihtiva etmektedir. Bu bağlamda onun âlem ve âlemin unsurlarına (cevher, araz, cisim, mekân, hareket, nedensellik) yönelik fikirleri ele alınıp irdelenmeye çalışılmıştır. Eş’arî’nin, mensubu olduğu Mu’tezile’den ayrıldıktan sonra dakîk konularda aldığı birikimi kendi yöntemiyle nasıl mezcettiği ve başta Eş’arî’lik ekolü olmak üzere Ehl-i…
Cüveynî’nin Cevher-Araz Anlayışı Bağlamında Hristiyanlık Eleştirisi
Hristiyanların cevher anlayışlarından dolayı özellikle teslis bağlamındaki Hristiyanlık eleştirilerinde cevher-araz meselesi kelâmcılar tarafından işlenen önemli bir konudur. Hristiyan inançlarına yönelik eleştirilerde cevher-araz meselesini en yoğun işleyenlerden biri de Cüveynî’dir (öl. 478/1085). Bu çalışmada Hristiyanlıkta Tanrı’ya cevher isminin verilmesi, teslis ve enkarnasyon fikirlerini eleştirmek için Cüveynî’nin cevher-araz konularıyla bağlantılı olarak geliştirdiği argümanlar ele alınmaktadır. Eleştirilerdeki bağlantıların…