Mâturîdî’de ilâhî hikmet ve insan fiilleriyle ilişkisi
Ebû Mansûr el-Mâturîdî, Semerkant havzasında yetişmiş Türk ve İslam dünyasının önemli düşünürlerinden biridir. İmam-ı A’zam Ebû Hanîfe’nin inançla ilgili görüşlerini sistematize eden Mâturîdî, inanç sahasında kendi adıyla adlandırılan “Mâturîdîlik” mezhebinin kurucusudur. Onun Te’vîlatü’l-Kur’an ve Kitâbü’t-Tevhid adlı eserlerinde hikmet en temel kavramdır. O, hikmeti her şeyin gayesi, hakikati anlamında kullanmış ve âlemde hiçbir şeyin amaçsız, boşu…
İmam Mâturîdî’nin Fikirlerinde Ebû Hanîfe’nin Etkisi
Ebû Hanîfe ve İmam Mâturîdî, dinî bilgi üretmede yararlanılan kaynaklar arasında, akla önemli yer veren iki büyük mütekellim olarak ün kazınmıştır. Onlar, düşünce dünyalarında aklı kullanmada mübalağaya düşmemiştir. Ebû Hanîfe tarafından nüveleri hazırlanmış ve temel kriterleri belirlenmiş birçok mesele, İmam Mâturîdî tarafından aklî-naklî delillerle ve semantik temellendirmelerle kelamî bir hüviyete kavuşturulmuştur. O, meseleleri çözümlerken akıl…
Bilinmeyen Kelâm: Erken Dönem Mâtüridîliğinde Kelâmî Yaklaşımlar
Angelika Brodersen, Bilinmeyen Kelam’da İslami gelenek perspektifinden Mâturîdî anlayışının önde gelen kelamcılarını ve onların eserlerini incelemektedir. Brodersen, kapsamlı bu çalışmasıyla, “bilinmeyen” olarak nitelendirdiği Mâturîdîliğin daha yakından tanınmasını ve bilinmesini amaçlamaktadır. Öncelikle Mâturîdî yazarların biyografileri ve metinleri hakkında tafsilatlı bilgiler veren Brodersen, ardından bu bilgilerden çeşitli çıkarımlar yaparak Mâturîdî inanç ilkelerinin dayandığı esasları ortaya koymaktadır. Bilinmeyen…
İmam Mâturîdî’nin Te’vîl ve Haber Teorilerinin Mukayesesi
Bu makalede, âhâd haberlerin ve âyetler hakkında yapılan te’vîllerin kabul edilebilmesi için Mâturîdî’nin (ö. 333/944) öne sürdüğü şartların tespit edilmesi ve onun düşünce sisteminde kabul şartları ve hükümleri bakımından haber-i vâhid ile te’vîl arasında bir mukayese yapılması amaçlanmaktadır. Kaynaklarda kelam, fıkıh, usûl, tefsir ve mezhepler tarihi alanlarında çok sayıda eser verdiği belirtilen Mâturîdî’nin, günümüze yalnızca…
Üç Kardeş Meselesi ve İlahi Adaletin İmkanı
Üç kardeş (İhve-i Selâse) meselesi, teodise için ciddi bir sorun teşkil etmekte olup Eş‘arî müellifler, Mu‘tezile’nin görüşünü çürütmek için sıklıkla bu meseleye atıfta bulunmuşlardır. Bu atıf hem Mu‘tezile’nin aslah doktrinini hem de ilâhî adalet hususundaki umumî vurgusunu hedef alır. Bu yazıda Eş‘ariye’nin ve Mu‘tezile’nin klasik dönem görüşleri birlikte değerlendirilmektedir. Aynı zamanda, üç kardeş meselesinde sorunun…