Abdülkerim ed-Deban’ın tam adı Abdülkerim b. Hammadi b. Hudair b. Abdurrezzak b. Halid b. el-Seyyid b. Abdullah’tır. Kendisini tanıyan bilginler onu büyük bir âlim, seçkin bir fakih ve muhakkik, âbid ve zahit bir kimse olarak nitelendirmektedir. 1910 yılında doğan Deban, Kur’an-ı Kerim’i Tikrit şehrinde öğrendi. Mutevazılığı ve sadeliğiyle dikkat çeken Abdülkerim ed-Deban ilmi eserleri okuyup incelemeye düşkün bir kimse olarak tanınır. Ahmed b. Muhammed Emîn, Davud et-Tikritî gibi Musul âlimlerinden icazet almıştır. Dr. Ahmed Hasan et-Tâhâ as-Sâmarraî onun yetiştirdiği talebeler arasındadır. Çeşitli ilmi çalışmaları bulunan Deban, verdiği ders ve vaazlarla yetinmemiş, aynı zamanda vaktini tefsir, hadis, fıkıh, usul, sarf, nahiv, edebiyat, şiir, tasavvvuf ve mantık gibi çeşitli sahalarda telif eserler vücuda getirmeye adamıştır. Usul-i fıkıh alanında Taceddin es-Sübkî’nin Cem’u’l-Cevâmi’ adlı eserine yazdığı Şeru’l-Cedîd adlı şerhi ve fıkıh alanında Mecmûat fetâvâ Abdülkerin ed-Deban adlı eserinin yanı sıra ferâiz ve miras hukuku alanında kaleme aldığı bir risalesi bulunmaktadır. Arap dilinde Tavzîhu Katri’n-Nedâ ve Belli’s-Sadâ adlı eseri ile el-Behcetü’l-merdıyye alâ Şerhi’l-Elfiyye haşiyesine ek olarak Tavzîhu’t-telhîs ile sarf, aruz ve şiir kafiyesine dair bir risale kalame almıştır. Ayrıca yeme içme kültürü ve hadis rivayetine dair risaleleri de vardır. Kelâm sahasında ise Adudüddin el-îcî’nin Aḳāʾidü’l-ʿAḍudiyye adlı eserine Celâleddin ed-Devvânî tarafından yazılan şerh üzerine bir haşiye çalışması bulunmaktadır. Abdülkerim ed-Deban’ın kelâmî kanularda çoğunlukla geleneksel Eş’arî görüşü muhafaza ettiği görünür.
| Yazar: | RASOOL FARAJ SUBHI SUBHI |
| Tür: | Yüksek Lisans |
| Üniversite: | Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi |
| Danışman: | DOÇ. DR. KILIÇ ASLAN MAVİL |
| Yayın Yeri: | Bolu |
| Tarih: | 2021 |
| Sayfa: | 108 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
