İslâm dininde yaratıcının birliği (tevhîd) inanç esaslarının temelinde yer alır. Nitekim inanç esaslarının açıklamasını ve savunmasını yapmayı kendine görev edinen kelâm ilmi de bu meseleye büyük önem atfetmiştir. Kur’ân’ın Allah’ın birliğine verdiği önem yanında kelâm ilminin teşekkül ettiği dönemde çok Tanrılı inanca sahip İslam dışı akımların bulunması mütekellimlerin eserlerinde yaratıcının birliği üzerinde durmalarına; Allah’ın varlığına olduğu gibi birliğine dair de deliller geliştirmelerine sebep olmuştur. Şüphesiz bu konudaki en önemli delil Kur’ân-ı Kerîm’den hareketle geliştirilen temânû’ delilidir. Dolayısıyla bu tezde amacımız, başlangıç döneminde kelâmcıların yaratıcının birliğini ispat etmede kullandığı temânû’ delilini Mâtürîdiyye mezhebinin en önemli isimleri arasında bulunan bir âlim üzerinden incelemektir. Tezimizde araştırma konusu olan büyük Mâtürîdî mütekellim, bu ekolün sistemleştiricisi kabul edilen Ebü’l-Muîn en-Nesefî (ö. 508/1115) telif etmiş olduğu eserlerde bu konuyu farklı şekillerde ele almıştır. Kelâma dair en kapsamlı eseri Tebsiratü’l- edille’de bu konuya daha geniş bir yer vererek bize Allah’ın birliğini ispatta burhân-ı temânû’un kullanımının da bir örneğini sunmuştur. Araştırmamızda delil ve burhanın kavramsal çerçevesinin ele alındığı bir girişin ardından öncelikle burhân-ı temânû’un anlamı ve mahiyeti, bu delilin aklî ve naklî temelleri üzerinde durulacaktır. Daha sonra; burhân-ı temânû’da konu edilen ilâhî sıfatlar ve burhân-ı temânû’ üzerine gerçekleşen tartışmalar özellikle Ebü’l-Muîn en-Nesefî’nin eserleri merkezinde işlenecektir. Nesefî merkeze alınarak konu işlenmekle birlikte, temânû’ delilinin Mâtürîdiyye ekolünün mütekaddim dönemi eserlerinde kullanımının kronolojik olarak tespiti de yapılacaktır. Böylece mütekaddim dönem Mâtürîdilik’te burhân-ı temânu’un gelişimi ve bu gelişimde Nesefî’nin konumu da ortaya konulacaktır.
| Yazar: | ŞEYMA NUR DİREK |
| Tür: | Yüksek Lisans |
| Üniversite: | Marmara Üniversitesi |
| Danışman: | PROF. DR. HÜLYA ALPER |
| Yayın Yeri: | İstanbul |
| Tarih: | 2021 |
| Sayfa: | 135 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
