İslam Tarihi’nde kökleri Hz. Osman dönemine dayanmakla beraber ilk ciddi ayrışma Sıffın Savaşı ile başlamıştır. Hz. Ali ordusunda Tahkim’den razı olmayan bir grubun ayrılarak Harûra’ya çekilmesi genellikle Hâricîliğin teşekkülünün başlangıcı olarak kabul edilmiştir. Bununla beraber Hâricîler bedevî alışkanlıklara sahip, Kurrâ fakat Kur’an’ın zâhirî manasına göre amel eden, şiddet ve aşırılık yanlısı kimseler olarak tasvir edilmiştir. İbâziyye ise teşekkülünden kısa süre sonra kendi içinde bölünmeler yaşayan Hâricîlik fırkasının ılımlı bir alt kolu olarak değerlendirilmiştir. Klasik eserlerde bu şekilde bir sınıflandırma birbirine örnek olarak devam edegelmiştir. Kendi kaynakları ışığında İbâziyye mezhebi değerlendirildiğinde ise onların Hâricî olmayı reddettikleri görülmektedir. İbâziyye Hz. Ali’nin ordusundan Tahkim sonrası ayrılanları Muhakkime-i Ûlâ olarak, kendilerini ise onların devamı kabul etmişlerdir. Onlar için anagövde Muhakkime’dir. Hâricîlik ise bu ekolün alt kollarından biridir ve aslında Ezârika’dır. Çalışmamız İbâziyye’nin tarihin çetrefilli anlatımı içinde muhalifleri ve kendileri açısından nasıl değerlendirildiği ve kendilerini nerede gördükleri ile ilgilidir. Bir yanda İbâziyye muhaliflerinin onlar hakkındaki değerlendirmeleri diğer yanda İbâziyye’nin yeniden bir tarih inşa etme çabası bulunmaktadır. Araştırmamız adaletli ve tarafsız bir yaklaşımla İbâziyye tarihindeki algılardan ziyade olguları tespit etmeye çalışmaktadır. Nitekim bu çaba araştırmamızın ana amaçlarından birisidir.
