İbn Teymiyye’de yaratma meselesi

Yaratılış meselesi, dinî ve felsefî düşünce geleneklerinin önemli bir konusudur. Yaratma konusu bağlamında Allah-âlem ilişkisi incelendiği için Allah’ın sıfatları, isimleri ve fiilleri gibi önemli konuları da içermektedir. Ayrıca, varlık kavramı, insanlığın anlamlandırmaya çalıştığı benliğinin özünü teşkil eden bir kavramdır. Bu bağlamda, ezelî yaratma ve (hudûs) sonradan yaratma anlayışları ortaya çıkmıştır. Bu çalışma, İbn Teymiyye’nin Kur’an ve sünnette geçen ifadeler ışığında yaratılış meselesini nasıl ele aldığını incelemektedir. İbn Teymiyye (ö. 728/1328), İslâm filozoflarına yeri geldiğinde onların ifadeleri ile cevap vermekte, yeri geldiğinde ise eleştirmekte ve kelâmcıların argümanlarını da kullanmaktadır. İbn Teymiyye’nin kelâmcılara yönelik eleştirisi, daha çok nasslarda geçmeyen ifadeler kullanmaları üzerinedir. Onun temel prensibi, peygamber nasıl anlattıysa o şekilde anlatılması gerektiğidir. Kendisinin savunduğu“Sürekli Yaratma Teorisi”selef âlimlerince de savunduğunu söylemekle birlikte nasslara da uygun olduğunu dile getirmektedir. İbn Teymiyye âlemdeki varlıkların bir sebep olmaksızın yaratıldığını kabul etmemekle birlikte ilk sebebin Allah’ın irade ve kudreti ile birlikte hâdis olarak yaratıldığını düşünmektedir.“Başlangıcı olmayan hâdisler”(havadisun la evvele lehâ) olarak isimlendirdiği bu sebep hâdisler ile âlem, Allah tarafında hudûs teorisinde olduğu gibi sonradan değil her zaman yaratılmaktadır. Ancak bu kabul onu filozoflar gibi âlemin kıdemine sürüklese de kendisi eselde teselsülü ve Allah’ın zâtının hâdislere mahal olmasını caiz görmekle bu sorunu kendi düşüncesinde sonuca bağlamaya çalışmaktadır. Bu çalışmada, İbn Teymiyye’nin“Mes’eletü Hudûsî’l-Âlem”isimli risalesi başta olmak üzere,“Der’u tearuzi’l-akl ve’n-nakl”,“Minhâcü’s-sünne”gibi temel eserleri incelenmiş ve söz konusu teorilere ilişkin eleştirileri derlenmiştir. Tez beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm giriş, beşinci bölüm ise sonuçtur. İkinci bölümde İbn Teymiyye’nin varlık anlayışı araştırılmıştır. Üçüncü bölümde ise İbn Teymiyye’nin yaratmayla ilgili olan İlahî sıfatlara dair düşünceleri araştırılmıştır. Dördüncü bölümde ise İbn Teymiyye’nin“Sürekli Yaratma Teorisi”izah edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca burada zikrettiğimiz bölümlerin sonlarında İbn Teymiyye’nin filozoflara, kelâmcılara ve bazı sufîlere karşı olan eleştirilerine yer verilerek konunun anlaşılırlığı artırılmaya çalışılmıştır.

Başlığı: İbn Teymiyye'de yaratma meselesi
Türü: Yüksek Lisans
Bolum: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 171
Danışman: DOÇ. DR. RIZA KORKMAZGÖZ
Yıl: 2024
4 Haziran 2025

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir