İslam düşüncesinde ilk kaderîler veya Mu’tezilî düşüncenin teşekkül süreci

Bu çalışma erken dönem İslam düşünce tarihinde ortaya çıkan ilk fırkalaşma örneklerinden İlk Kaderîleri konu edinmektedir. Adından da anlaşılacağı üzere önemli kavramların başından gelen Kader etrafında yapılan tartışmaların sonucunda ortaya çıkmış bir fırkadır. Söz konusu fırkanın çıktığı tartışma ortamına bakıldığında erken dönem İslam toplumunda yaşanan iç olayların gündemi oldukça işgal ettiğini görülmektedir. Bu yaşanılan hadiselerin beraberinde getirdiği problemlerin çözümünün anlaşılması noktasında genel itibariyle sergilenen tartışma kültürü, sorun algılama ve uygulanan problem çözme yöntemlerinin anlaşılması meselesi, bizi İslam öncesi Arap kültürüne ve algılarına yönlendirmektedir. Zira genel olarak mezkûr olaylarda özel olarak da kader konusundaki tartışmalarda İslam öncesi Arap kültür ve algılarının etkisi bariz olarak görülmektedir. Bu yüzden, bu çalışma, önce Kur’an’ın indiği zemin olan cahilî Arap akliyesi ve kader anlayışını tespit etmekle başlamaktadır. İkinci adım olarak bu sosyal zemine inen Kur’an’ın, karşılaştığı ilk kültür olan söz konusu Arap kültür ve algılarını değerlendirmesine ve bu değerlendirmenin nasıl karşılanıp algılandığına bakılacaktır. Böylece cahilî akliyenin nüksettiği örnekler muvacehesinde söz konusu aklın kader tartışmalarında etkisinin derecesi irdelenecektir. Böylece yapılan kader tartışmalarında savunulan argümanları daha iyi anlaşılacaktır. Bu şekilde ‘Hür iradeyi’ savunan ‘İlk Kaderîler’in düşüncelerinin nasıl şekillendiği ve bu düşüncelerin ortaya çıkmasının sebep ve kökeni de delilleriyle temellendirilecektir. Ancak bu çalışmada daha çok İlk Kaderîlerden üç önemli şahsiyet üzerinde durulacaktır.

Başlığı: İslam düşüncesinde ilk kaderîler veya Mu'tezilî düşüncenin teşekkül süreci
Türü: Doktora
Bolum: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 255
Danışman: PROF. DR. AHMET ERKOL, DOÇ. DR. METİN YILDIZ
4 Haziran 2025

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir