İsnâaşeriyye Şiîliğinde Merceiyyet kurumu, uzun bir geçmişe sahip en yüksek dini kurum olarak kabul edilmektedir. Bu kurum hakkında yapılan çok sayıda araştırmaya ve hatta modernleşmesinin gerekliliğine rağmen, “modern Merceiyyet” kavramının özellikle fıkhî bir bakış açısıyla açıklanması gerekmektedir. Fıkhî açıklama, bu kurumun fıkhî niteliği nedeniyle gereklidir. Bu makale bu konuyu düzenlemeye çalışmaktadır. Makalenin ulaştığı sonuç, fıkhî açıdan bakıldığında Mercîliğin modernleşmesinin üç alanda bir dönüşümü gerektirdiğidir: Mercîliğin fıkhî yaklaşımı, fetva verme biçimi ve dinleyicilerle sosyal etkileşim. İlk adımda makale, Mercîlik fıkıh yaklaşımındaki dönüşümün gerekliliğini tartışmakta ve bunu Mercîliğin ürünleri ile modernitenin rasyonel ve bilimsel kazanımları arasındaki uyumun gerekliliğine dayandırmaktadır. İkinci özellik ise toplumla modern etkileşim modelidir. Fetva verme durumunda, taklitçinin çeşitli fetvaları karşılaştırmasını sağlamak için bir argümanlar ekini içerir. Bu model, Merceiyyet’i özel bir kutsallık ve kutsiyetten yoksun sosyal bir kurum olarak görmektedir. Özel kutsallığın inkârı, bilgi ve takva sahiplerinin sahip olduğu kutsallığa ek olarak, Mercîliğin konumu olarak eşsiz bir kutsallığa sahip olmadığı anlamına gelir. Özel kutsallığın yadsınması, eğer hukuksal argümanlara dayanıyorsa, bu kurumun modernleşmesine kapı açmaktadır. Makale, modern Merceiyyet’in geleneksel Merceiyyet’den tamamen farklı olduğu sonucuna varmakta ve saha araştırması yoluyla bu oluşumun toplumsal gereklilikleri üzerine daha fazla çalışma yapılmasını önermektedir.
| Yazar: | Javad FAKHKHAR TOOSİ |
| Yayın: | Turkish Journal of Shiite Studies |
| Cilt: | 4 |
| Sayı: | 2 |
| Sayfa: | 201 – 221 |
| Tarih: | 2022 |
| DOI: | 10.48203/siader.1182027 |
| ISSN: | 2687-1882 |
| URL: | https://dergipark.org.tr/tr/pub/siader/issue/74723/1182027 |
