Kelâm kitaplarında imâmet veya hilâfet başlıkları altında yer verilen devlet başkanlığı meselesi, Müslümanların hem dinî hem de siyasî lideri olan Hz. Peygamber’in vefatından sonra ortaya çıkan en önemli problemdir. Bu problem ilk olarak Benî Sâide gölgeliğinde (Sakîfetü Benî Sâʿide) ortaya çıkmıştır. Neticede sahabenin tecrübeleri sayesinde problemin üstesinden gelinmiştir. Fakat Hz. Osman’ın son dönemlerinde tekrar canlanan bu çekişme bir tür iç savaş olan Cemel, Sıffîn, Nehrevan ve Kerbela hadiseleri ile şiddetlenmiştir. Sonuçta imâmet meselesi ile bağlantılı olarak itikadi birer mezhep iddiasında olan Şiîlik ve Haricîlik akımları ortaya çıktı. Aslında imâmet, inançla alakalı bir mesele olmamasına rağmen Şiîliğin bunu itikadî bir mesele olarak kabul etmesinden dolayı kelâm ve akaid kitaplarında yer almıştır. İlk dönemlerde Haricîliğin bir alt kolu olarak ortaya çıkan, ardından müstakil bir akım olarak varlığını sürdüren İbadîlik, diğer bazı kollardaki aşırı görüşler nedeniyle kendilerine özel bir imâmet düşüncesi oluşturmak istemişlerdir. Bu nedenle İbadî kaynaklarda siyaset ve imâmet ile ilgili tartışmalar oldukça fazladır. İbadîler’in Kuzey Afrika’daki varlığı siyasî bir karardır. Çünkü onlar, diğer Müslüman guruplarından farklı olarak kendilerine özgü bir anlayışı temellendirmek istemişlerdir. Öte yandan İbadîler, imâmet meselesinde Kureyşîlik şartını kabul etmeyip tartışma ortamından uzaklaşarak Kuzey Afrika’ya yönelmişlerdir. Kuzey Afrika’ya gönderilen dâîler (propogandacılar) aracılığıyla bu bölgede II./VIII. asrın sonlarında kendilerine ait bir devlet kurmayı başarmışlardır. Ancak bu devlet uzun müddet varlığını sürdürememiştir. İbadîler, imâmet ile ilgili görüşlerini geliştirerek Azzâbe sistemini kurmuşlar ve varlıklarını günümüze kadar sürdürmüşlerdir.
| Yazar: | MAHMOUD BENRAS |
| Tür: | Doktora |
| Üniversite: | İstanbul Üniversitesi |
| Danışman: | PROF. DR. RAMAZAN YILDIRIM |
| Yayın Yeri: | İstanbul |
| Tarih: | 2022 |
| Sayfa: | 257 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
