Risâle fî Tahkîkı Ziyâdeti’s-sıfât, Sıbğatullah Efendi el-haydarî

Bu çalışma, Sıbğatullah Efendi el-Haydarî’nin hayatı, yaşadığı dönem ve ona ait ‘Risâle fî Tahkîki Ziyâdeti’s-sıfât’ (Sıfatların zaitliği meselesinin tahkiki risalesi) isimli yazma eserin inceleme ve tahkikini içermektedir. Bu çalışmada tümevarım ve analiz yöntemi tercih edilmiştir. Haydârî bu risaleyi dönemin Irak valisi Ahmed Paşa’nın talebi üzerine kaleme almıştır. Eser Teztazânî’nin ‘Akâid’ ve ‘Makâsıd’ isimli eserlerinde ele aldığı ‘sıfatların zaitliği’ meselesine yönelik fikirlerine itiraz edenlerin görüşlerine bir çeşit reddiyedir. Müellif eserinde önce itirazcıların görüşlerinden alıntılar yapmış sonra da bunları ilmi ve titiz bir üslupla reddetmiştir. Ardından Teztazânî’nin görüşlerinin doğruluğunu, Hayâlî ve Adudiddin el-‘Îcî gibi kelam ilminin önemli alimlerinin görüşleriyle destekleyerek ortaya koymaya çalışmıştır. Ayrıca bu çalışmada söz konusu risalenin müellife nisbetinin gerçekliği, eserin metodolojisi ve kaynakları, özellikle de ona yöneltilen eleştiriler de incelenmiştir. Çalışmada yazma nüshaların bazı sayfalarının resimleri, risalenin müellif tarafından asıl kaleme alınma gerekçesi ele alınmış, üç yazma nüsha karşılaştırılmış ve bu nüshalar arasındaki farklılıklara da işaret edilmiştir. Son olarak çalışmada alimlerin âlemin hudûsu ve kıdemi konusundaki görüşleri, tanım ve çeşitleri yönüyle manevi sıfatlar konusundaki görüşleri açıklanmıştır. Ayrıca alimlerin Allah’ın sıfatları ile ilgili şu üç meseledeki görüşleri de ele alınmıştır: Allah’ın sıfatları vacib midir yoksa mümkün mü? Allah’ın sıfatları zatının aynı mıdır yoksa ondan ayrı mı? Allah’ın sıfatları zatına ilave midir? Haydârî’nin de ‘sıfatların zaitliği’ meselesinde kaleme alınan risaleye yazdığı tahkik çerçevesinde görüşlerine yer verilmiştir.

Yazar: IDREES HUSSEIN AZEEZ
Tür: Yüksek Lisans
Üniversite: Fırat Üniversitesi
Danışman: PROF. DR. SELİM ÖZARSLAN
Yayın Yeri: Elazığ
Tarih: 2022
Sayfa: 105
URL: https://tez.yok.gov.tr
15 Ocak 2023