Bu çalışmada Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyılı, reformlar asrında yetişmiş bir şahsiyet olan Kasabbaşızâde İbrahim Efendi (ö. 1236/1820) ve Risâle-i İ’tikâdiyye/Risâle fî İ’tikâd-ı Ehli’s- Sünne ve’l-Cemâat eseri üzerinde tahliller ve değerlendirmeler yapılmıştır. Kasabbaşızâde’nin adı 1201/1787 yıllarında Süratçi Nâzırlığında devlet vazifesi alarak I. Abdülhamid (ö. 1204/1789) devriyle (1187-1203/1774-1789) zikredilmeye başlamıştır. Kasabbaşızâde, II. Mahmud (ö. 1255/1839) devrinin (1222-1254/1808-1839) ortalarına kadar yaşamını sürdürüp çeşitli devlet memurluklarında vazifeler almış ve önemli mevkilerde bulunmuştur. Devlet vazifelerini ifa etmenin yanı sıra eser kaleme almaktan da geri durmayan Kasabbaşızâde, kelâm ve felsefeden, jeoloji ve astronomi ilimlerine kadar risâleler telif eden bir müellif olmayı başarıp birçok eser vermiştir. Kelâmî açıdan ‘akâid metni özelliği taşıyan Risâle-i İ’tikâdiyye eseri ise tarafımızın dikkatini çekerek bu çalışmada incelemeye ve analiz edilmeye tabi tutulmuştur. Böylelikle halihazırdaki çalışmanın I. bölümünde mezkûr eserin yazarı Kasabbaşızâde’nin hayatı ve eserleri hakkında bilgiler verilmiştir. II. bölümünde ise Sünnî ‘akâidini ve kelâmını ihtivâ ettiği anlaşılan Risâle-i İ’tikâdiyye eseri Ehl-i sünnet kelâmı açısından değerlendirilerek ‘akâid metinleri arasındaki yeri gösterilmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda eserin muhtevâsında bulunan; ulûhiyyet, nübüvvet, sem’iyyât ve el-esmâ ve’l-ahkâm temel başlıklarıyla birlikte tâli başlıkları ele alınmış ve Sünnî kelâmının klasik eserlerindeki bilgilere binaen değerlendirilmiştir. Bunun sonucunda ise Kasabbaşızâde’nin bu risâlede Ehl-i sünnet’in her iki mezhebi, Mâtürîdîlik’in ve Eş’ârîlik’in görüşlerini ittifâk ve ihtilâf ettikleri yanlarıyla beraber aktardığı gözlemlenmiştir. Bununla beraber her iki mezhebi de Ehl-i sünnet’in temsilcisi kabul ettiği görülmüş ve bu mezheplerin ihtilâf ettiği meselelerde ise konusuna göre görüşünü tasvip ettiği ekolden yana tercihini kullandığı anlaşılmıştır. Böylece mâhiyetinin ortaya çıkarılması amaçlanan Risâle-i İ’tikâdiyye eseri, Mâtürîdîlîk ile Eş’ârîlik kelâmını ihtivâ eden ve Ehl-i sünnet kelâmının ‘akâid metinleri arasında yerini alan Osmanlıca bir eser olarak görülmüştür.
