Bağımsızlık sonrası Özbekistan’da dini radikalizm ve kamuoyuna yansıyan tartışmalar: Andican olayları örneği
Bu araştırma, 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla bağımsızlığını kazanan Özbekistan’da dini radikalizmin ortaya çıkışını, yükselişini ve bu olgunun kamuoyundaki yansımalarını, Andican olayları örneği üzerinden incelemeyi konu edinmektedir. Bağımsızlık sonrası dini sahada görülen değişimlere, bağımsızlık öncesi uygulanan din politikalarının doğrudan etki ettiği düşünüldüğünden, Bolşevik İhtilal’ından bugüne kadar geçen süre (1917-2023) incelemeye tabi tutulmuştur. Nitel araştırma desenleri…
Şeyhzâde Abdürrahîm el-Amâsî el-Hanefî’nin kelâmî görüşleri
Kelâm ilmi, günümüze dek İslam âlimleri tarafından özenle işlenen, eserler yazılan, fikirler üretilen bir ilim dalı olmuştur. Bu çalışmada kelâm alanında eserler ve fikirler üreten âlimlerden biri olan Şeyhzâde Abdürrahîm el-Amâsî el-Hanefî’nin kelâmî görüşleri tespit edilmektedir. Özellikle de kendi fikirlerini beyan ettiği Nazmu’l-Ferâid ve Cem’u’l-Fevâid isimli eseri, bu bağlamda çalışmanın temel gayesini icra etmek için…
İbn Hazm’ın el-Fasl adlı eserinde Mürcie’ye bakışı
Çok yönlü bir İslam bilgini olan ve Endülüs İslam kültürü bağlamında kendi dönemini lâyıkıyla temsil eden İbn Hazm, dinler ve mezhepler tarihçiliği alanında öncü bir şahsiyet olarak öne çıkmaktadır. Yazdığı el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehva ve’n-Nihal adlı eseriyle haklı bir üne kavuşmuştur. Bu çalışmada, Endülüs’ün siyasi, dini ve sosyo-kültürel yapısını, İbn Hazm’ın hayatını, onun siyasi, bilimsel ve…
Ebû Hazer Yağlâ b. Zeltaf el-Vesyânî’nin itikadı görüşleri
İslâm Tarihi’nin erken dönemlerinde ortaya çıkan Havârîc hareketi, şiddet içeren eylemlerle özdeşleştirildiğinden Müslümanlar tarafından fazla teveccüh görmemiştir. Bu hareketin modern döneme kadar varlığını sürdürebilmiş tek kolu, daha mutedil hareket eden İbâzîyye’dir. Bu çalışmanın konusu İbâzîyye Ekolünün ilk dönem temsilcilerinden olan Ebû Hazer Yağlâ b. Zeltaf el-Vesyânî’nin (ö. 380/990) itikadi görüşleridir. Çalışmanın amacı, İbâzîyye’nin önemli âlimlerinden…
Sıddık Korkmaz’ın mezhepler tarihçiliği
1970-2022 yıllarında yaşamış Sıddık Korkmaz, telif etmiş olduğu eserlerle, yaptığı ilmî çalışmalarla İslâm Mezhepleri Tarihi alanına katkıda bulunmuş bir ilim adamıdır. Mezhepler Tarihi disiplininin gelişmesine verdiği destekle katkıda bulunmuş ve özellikle çalışmaları İmam Mâtürîdî ve Mâtürîdîlik, Şiâ, Alevîlik-Bektâşîlik ve Selefîlik alanlarına yoğunlaşmıştır. Bu çalışma, Sıddık Korkmaz’ın İslâm mezhepleri tarihçiliğine katkılarını, akademik çalışmalarını ve metodolojisini incelemektedir….
Ahmed Fâiz el-Berzencî’nin Kelam ve Akâide dair görüşleri (Kitâb-ı Hamîdiyye der Akâid-i İslâmiyye örneği)
İslam düşünce sisteminin, itikadi anlamda kaynağı akâid ve kelam ilmidir. Akâid ve kelam ilmi, İslam inanç sistemi ve itikadi düşüncesinin korunması ve gelecek nesillere aktarılmasında önemli roller üstlenmiştir. Kelam ilmi aynı zamanda bu esasları iç ve dış kaynaklı tehditlere karşı savunmuş, itirazcıların iddialarını aklî ve naklî delillerle çürütmüştür. Bu anlamda akâid ve kelam ilmi İslamiyet’in…
Fahreddin er-Râzî’de İbn Sînâcı kategorilerin ontolojik değeri
Kategoriler bahsi, Aristoteles’ten başlayarak sonraki dönemlere kadar hararetli tartışmaların merkezi olan önemli konulardandır. Bu tartışmalar kategorilerin hangi disiplininin konusu olduğu, sayısı ve kuşatıcılığı gibi meseleler etrafında şekillenmiştir. İslâm düşüncesinde bu konuda söz sahibi olan önemli düşünürlerden biri de İbn Sînâ’dır. İbn Sînâ’nın benimsemiş olduğu kategori anlayışı büyük oranda geldiği geleneğin anlayışıyla mutabıktır. İbn Sînâ felsefesinin…
Kelâm ilminin felsefî hüviyeti ve imkânları
Kelâm ilminin felsefi hüviyetini, imkân ve sınırlarını belirlemeyi hedefleyen bu araştırma, Aristotelesçi felsefi standartlar ekseninde mütekaddimîn dönemi kelâmcılarının çalışmalarından hareketle kelâm ilminin felsefi yönlerine ait problemleri ele almaktadır. Tez üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümün amacı kelâmın felsefi hüviyetine dair sorunun ne olduğunu tespit etmektir. Bu amaçla kelâm ilminin dört temel zatî niteliği tespit edilmektedir. Kelâm…
İnsanın sınırlarını aşan teklifin mezhebî tefsirlere yansıması
Kelâm ilminde bazı sosyal ve siyasî olaylar neticesinde birtakım tartışmalı problemler ortaya çıkmıştır. Bu kelâmî problemlere yaklaşım tarzı mezheplerin kendi bakış açılarına göre farklı boyutlardan ele alınmıştır. Teklif konusu da Kelâm ilminin tartışmalı konuları arasındadır. Teklif meselesi Kelâm ilminin önemli konularından biri olmasının yanında tefsirlerde de müstakil olarak yer almıştır. Teklif, eşref-i mâhlukât olan insan…
Çağdaş Zeydiyye’nin kelami görüşleri: Eleştirel ve analitik bir çalışma
ÖZET ÇAĞDAŞ ZEYDİYYE’NİN KELAMİ GÖRÜŞLERİ: ELEŞTİREL VE ANALİTİK BİR ÇALIŞMA Usame Ahmet HAMISI Yüksek Lisans, Temel İslam Bilimleri Tez Danışmanı: Dr. Öğr. Üyesi El Hassen Sıd Ahmed EL HABIB Şubat, 2024 – 116 sayfa Zeydilik, Zeyd b. Ali’ye nisbet edilen ve son dönemde sadece Yemen’de yayılıp başka ülkelerde hayat bulmamış İslam mezheplerinden biridir. Zeydiliği konu…