Tezler

Lütfî Paşa’nın “Risâle-i Firak-i Dâlle” adlı eseri ve değerlendirilmesi

Bu çalışmada, Lütfî Paşa’nın Osmanlıca telif edilmiş Risâle-i Fırak-i Dâlle adlı eserinin tahkik ve tahlîli yapılmıştır. Hz. Peygamber’in “73 Fırka hadisi” diye bilinen rivayet bağlamında Müslümanlar tarih boyunca fırkalaşma ve mezhepleşme olgusuyla karşı karşıya kalmıştır. Her devrin anlayış ve zihin dünyası farklılık arz ettiği için fırkalar da dinamik bir yapıya sahip olmuştur. Ana gövdeleri sabit…

Yahya b. Ebi’l-Hayr el-İmrani’nin Zeydileri eleştirisi

“Yahya b. Ebi’l-Hayr El-İmrâni’nin Zeydîleri Eleştirisi” başlıklı tez çalışmasında, 6./12. yüzyılda Yemen’de yaşayan Yahya b. Ebi’l-Hayr El-İmrânî’nin el-İntisar fi reddi ale’l-Mutezileti’l-Kaderiyyeti’l-eşrar adlı eseri bağlamında Zeydîleri eleştirdiği hususlar genel olarak incelenmektedir. Tezimiz giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmakta olup, girişte tez çalışmamızın ana konusu, önemi, kapsamı, amacı, yöntemi ve istifade edilen temel kaynaklara ilişkin bilgiler verdik….

Endülüs İslam düşüncesinde esmâ-sıfât tartışması ve İbn Hazm

Endülüs’te Müslümanlar 711 yılından, 1492’de Gırnata (Granada) Sultanlığı’nda Benī Aḥmer Devleti’nin yıkılışına kadar toplamda 781 yıl boyunca varlıklarını sürdürmüşlerdir. Bu süre zarfında siyasi çekişmelerin içinde Kurtuba (Cordoba), Gırnata (Granada) ve Tuleytula (Toledo) gibi önemli kültür merkezleri oluşmuş ve Müslüman ve Müslüman olmayan birçok kişi gelip buralarda eğitim almıştır. Astronomi, tıp ve matematik gibi alanların yanında…

Türkiye’de İslamcılık tartışmaları: Birikim dergisi örneği

Cumhuriyetin kurulmasıyla Türkiye’de başlayan toplumsal değişim, çoğu zaman din ve din eksenli konular etrafında gelişme göstermiştir. Sosyal ve kültürel yaşamın her alanında tartışılan bu konular, farklı biçim ve hareket noktaları edinerek gündem oluşturmaya devam etmektedir. Başlangıçta din, kültür ve sosyal yaşama dair konularda yoğunluk oluşturmuş bu tartışmalar; günümüzde de İslâmcılık, İslâmî Hareketler, İslâm ve kadın,…

Hicri ilk üç asırda yazılan akîde risâleleri ve bu risâlelerde ele alınan temel meseleler

Akâid risâleleri İslâmî ilimlerin inanç esasları konusunda kaleme alınmış önemli klasiklerdendir. Çeşitli inanç ve fikir akımlarına karşı savunma hattını belirleyen tezler akâid risâlelerinde işlenmiştir. Akâid risâlelerinin yalnızca yabancı inançlara karşı savunma amaçlı olmadığı, İslâm’ın inanç esaslarını ortaya koyma gayesiyle te’lif edildikleri çeşitli tabakat kitaplarında ve İbnü’n-Nedîm’in Fihrist’inde ilk dönem müelliflerine nisbet edilen eserlerde görülmektedir. Özellikle…

Günah kavramı bağlamında bireysellik 

Günah insan hayatında yer alan önemli unsurlardan biridir. Bu fiilden doğan sorumluluk ise insanı meşgul eden diğer bir meseledir. Sorumluluğun sadece günah sahibini etkileyeceği yönünde görüşler olduğu gibi, bu sorumluluğun başkalarına sirayet ettiği yönünde görüşler de mevcuttur.Günahın sorumluluğu bu çalışmada Kur’ân, insan, toplum ve epigenetik açısından ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada kavramlar baz alınarak öncelikle…

Mâturîdî kelâmcıların mantık çalışmaları

Bu tezin amacı Mâtûrîdî kelâmcıların aynı zamanda Mantık eserleri de kaleme aldığı ve bu eserlerin kelam ve fıkıh ilimlerinde de kullanıldığına işaret etmektir. Çalışmada müelliflerin hayatları ile mantık, kelam, fıkıh ve felsefe eserlerine kısaca değinilmiştir. Bu tezin hazırlanmasında mantık ve kelam tarihi kitaplarından istifade edilmiş olup, ayrıca gerekli durumlarda müelliflerin kendi eserlerinin içeriği de incelenmiştir….

Almanya’da Alevilerin kurumsallaşma süreci

Bu çalışmada yurtdışı iş göçü kapsamında önce Almanya’ya, ardından da diğer Avrupa ülke-lerine yerleşen vatandaşlarımız arasında Alevi inancına sahip olanlara özel yer ayrılmış ve onların sınırları aşan mücadeleleri ve kurumsallaşma tecrübeleri tezimizin ana konusunu teşkil etmiştir. Birçoğu Türkiye’de şehir yüzü görmeden Avrupa’nın metropol kentlerinde yaşamaya başlayan Aleviler, ilk başlarda ne yapacağını bilememiş ve tüm diğer…

Yeni ilm-i kelam döneminde insan özgürlüğü problemi

Kelam ilmi açısından Yeni İlm-i Kelam olarak zikrettiğimiz 19. yüzyıl Osmanlı dönemi de değişen ve gelişen ilim dünyasının olumlu ve olumsuz pek çok etkisine maruz kalmıştır. İtikadî anlamda hayli şiddetli bir taarruzun olduğu bu süreç kelam ilmi alanında mütekaddimun ve müteahhirun kelam döneminden sonra üçüncü bir dönemi başlatmıştır. Bu süreçte pozitivizm, materyalizm, Darwinizm, determinizm gibi…

Molla Hüseyin b. İskender’in (ö. 1084/1673) “Mukaddime müştemile alâ mesâili fi’l-fıkhi ve’l-akâidi alâ mezhebi İmâmi’l-Âzam Ebî Hanîfe” Adlı Eserinin Tahkîki ve Fıkhî Değerlendirmesi

Osmanlı döneminin meşhur âlimlerinden sayılan Mollâ Hüseyin b. İskender (ö. 1084/1673) fıkıh, akîde ve tecvîd ilimlerinde eserler kaleme almıştır. “Mukaddime müştemile alâ mesâili fî’l-Fıkhi ve’l-Akâidi alâ mezhebi İmâm’il-Âzam Ebî Hanîfe” adlı eseri fıkha giriş, mukaddime mahiyetinde olup, temizlik bölümüne ait meseleleri, namaz bölümüne ait konuları, bazı i’tikâdî meseleleri vd. içerir. Sözkonusu eserin Türkiye kütüphanelerinde bulunan…