Mâtürîdîlik ve Eş’arîlik arasındaki ilişkiler tarih boyunca sürekli bir değişim göstermiştir. İki mezhebin birbirinden tamamen ayrıldığı dönemler olduğu gibi birbirine karışıp mezc olduğu dönemler de olmuştur. Ancak her halükârda ikisi de kendi görüş ve usulleriyle günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Bu çalışmada, iki mezhebi uzlaştırma girişimlerinin çoğaldığı bir süreç olarak kabul edilen VIII./XIV. yüzyılda yaşamış Mâtürîdî âlim Kemâlüddîn el-Endicânî’nin (ö. 777/1375) Eş’arî mezhebine karşı konumu ele alınacaktır. Onun Sıdku’l-Kelâm fî ilmi’l-kelâm isimli eserinde, Eş’arîler’in Mâtürîdîler’e muhâlefet ettiği yirmi bir meseleyi tespit ederek kendine özgü bir tasnif ile sunması sonraki süreçte oluşan“Mâtürîdîlik-Eş’arîlik İhtilaf Literatürü”nün ilk örneklerinden olması hasebiyle önem arz etmektedir. Bu minvalde, öncelikle çalışmamıza tarihsel bir arka plan sağlaması adına Endicânî’ye kadar olan süreçte Hanefî-Mâtürîdî gelenekteki âlimlerin Eş’arîler’e bakışı tespit edilmiş ve dışlayıcı, ayrıştırmacı ve uzlaştırmacı şeklinde isimlendirdiğimiz bir taksime tâbi tutularak değerlendirilmiştir. Ardından, Endicânî’nin atıf yaptığı Eş’arî âlimler ve kaynakları, onlar hakkında kullandığı vasıflar ve aktardığı anekdotlar ile ihtilâflı meselelerde getirdiği argümanlardan hareketle onun bu üç tavırdan hangisine yakın olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Endicânî öncesi âlimlerin Eş’arîler’e bakışı tespit edilmeye çalışılırken her bir âlimin kelâm eserine ve ikincil literatüre müracaat edilmiş ve onların Eş’arîler’e ilişkin sözleri ve ihtilâflı meselelerdeki tavırları incelenmiştir. Endicânî için de benzer bir yöntem izlenmiş ve Sıdku’l-kelâm kitabı baştan sona taranarak Eş’arîler ile ilgili aktardığı tüm bilgiler toparlanmış ve bütüncül bir bakış açısıyla onun Eş’arîlik algısına dair çıkarımlarda bulunulmuştur. Sonuç itibariyle, Endicânî’de baskın olan tutumun ayrıştırmacı olduğu ve yaşadığı çağda özellikle Eş’arî cenahta yaygınlık kazanan iki mezhebin mezcine dair girişimlerin onda tam anlamıyla bulunmadığı kanaatine ulaşılmıştır.
