İmâmül Harameyn el-Cüveynî’de Hüsün-Kubuh meselesi

Hüsün ve kubuh kavramlarının mahiyeti, kaynaklarının neye dayandığı hakkındaki tartışmalar, İslam öncesi filozoflardan başlayıp günümüze kadar devam etmiştir. İslam öncesi filozoflar yaşadığımız evren ve insanî tecrübeyi göz önünde bulundurarak meseleyi tartışmışlardır. Bu yaklaşımları sebebiyle hüsün ve kubuh kavramlarının izafi oluşu üzerinde durulmuştur. İslam filozofları ise merkeze bir yaratıcının varlığını koymak suretiyle olay ve olguları hüsün-kubuh kavramları altında sınıflandırmaya çalışmışladır. Eşʻarîlik, Muʻtezile ve Mâtürîdî gibi kelâm ekolleri arasında konu hakkında farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Eşʻarî âlimleri birçok meselede olduğu gibi mutlak bir Tanrı tasavvurunu ve vahyi merkeze alarak hüsün ve kubuh kavramlarını değerlendirmeye almıştır. Özellikle ilahi buyruk temel ölçüt alınmıştır. Eşʻarî âlimi olan İmâmu’l-Haremeyn el-Cüveynî’nin hüsün ve kubuh kavramları hakkındaki görüşleri, mensubu olduğu itikadî mezhep ile aynı minvaldedir. Hüsün ve kubuh hakkında verilen hükümler sabittir. Buna göre Allah olay ve olgular hakkında hangi hükmü belirlemişse bizlerin de ona tabi olması elzemdir. Onun aklın ve naklin alanına dair ayrımdan hareket ettiği görülmektedir. İyilik ve kötülüğün doğasının insan aklının alanında bulunmadığını ve aklın bu noktada yetersiz kaldığına vurgu yapmıştır. Fiillerde ve nesnelerde bulunan hüsün-kubuh vasıflarının da itibarî oluşuna dikkat çekmiştir. Yaratma eylemini gerçekleştirme noktasında tek failin Allah olduğunu ve hiçbir durumda kendisine bir zorunluluk durumunun atfedilemeyeceğini de belirtmiştir. Bu noktada özellikle Muʻtezilî âlimlerin ortaya koyduğu görüşler üzerinden konuyu değerledirmeye çalışmıştır. Bu çervede Allah hakkında zorunluluğun tasavvur edilemeyeceği temel argümanı oluşturmaktadır.

Başlığı: İmâmül Harameyn el-Cüveynî'de Hüsün-Kubuh meselesi
Türü: Yüksek Lisans
Üniversite: Siirt Üniversitesi
Bolum: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 100
Danışman: DOÇ. DR. FADIL AYĞAN
4 Haziran 2025

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir