Tezler

“Makâlât”ı bağlamında Muhammed Zâhid el-Kevserî’nin ehl-i sünnet savunusu

Muhammed Zâhid el-Kevserî, Osmanlı Devletinin son yıllarında, cumhuriyetin ilk yıllarına denk gelen bir dönemde yaşamıştır. Rejim değişikliği sebebiyle zorlu bir süreç geçirmiştir. Bir dava hassasiyeti ile hareket ettiği için, görevini ifa ederken doğru bildiklerinden taviz vermemiştir. Bundan dolayı dönemin idarecileri ile arası açılmıştır. Tutuklanacağı haberini alınca doğup büyüdüğü, eğitim aldığı ve şeyhülislamlık makamının ders vekilliği…

Ebû İshâk es-Saffâr’ın ulûhiyyet anlayışı

Bu çalışmada, Hanefî-Mâtürîdî kelâm anlayışın önemli bir temsilcisi olan Ebû İshâk Zâhid es-Saffâr’ın ulûhiyyet anlayışı konu edilmiştir. Saffâr, Maveraünnehir bölgesinin Buhara şehrinde ilimle iştigal eden bir ailenin bireyi olarak yaklaşık olarak 450/1058 yılında doğmuş, burada eğitim görmüş, bazı siyasi sebeplerle Merv şehrinde bir dönem sürgün hayatı yaşamış ve sürgün sonrası geri döndüğü Buhara’da 534/1139 yılında…

İzmirli Muhammed b. Veli ve Mesâilü’l-Hilâfiyyât Beyne’l-Eş’ariyyeti Ve’l-mâtürîdiyyeti isimli eserinin tahkik ve tahlili

Kelâm ilmi müslümanlar nezdinde en ince ve en çok dikkat edilmesi gereken ilimdir, zira bu ilme dair her bir söz, altın terazisinden daha hassas bir terazide ölçülür. Bu terazide hataya yer yoktur, çünkü bu hatalar bazen küfre sebep olur. Bu yüzden küçük ya da büyük herhangi bir ihtilaf, araştırma, inceleme ve tedkiki hak eden bir…

İmamiye Şia’sında masumiyet anlayışı

Bu çalışmada İmâmiyye Şîa’sına göre ‘İsmet’ kavramı, delilleri, buna olan akideleri ve kimler hakkında geçerli olacağını çalıştım. İsmet kavramı ve delillerine ek olarak ‘Ma’sûm’un ismetliğinin(ma’sûmiyetinin) dereceleri ve bunu kabul ve red durumlarını da beyan ettim. Bundan sonra İmamiyye Şîa’sı ve diğer İslam mezheplerinin akideleri arasındaki alaka ve benzerlikleri açıklamaya çalıştım. Ayrıca ‘hilafet’ meslesindeki inançlarını da…

Seyfüddîn el-Âmidî’nin ahiret hayatı ile ilgili görüşleri 

Âhiret hayatı, teologlar ve filozofların en çok tartıştığı konuların başında gelmektedir. İslâm düşünce sisteminde bu hayata dair ortaya çıkan aklî problemler araştırılıp çözümlenmeye çalışılmıştır. Bu noktada akıl-nakil sentezini amaçlayan müteahhir kelâmcıların âhiret anlayışları önem arz etmektedir. Çalışmamızda âhiret konularını detaylı ve etraflıca ele alan müteahhir dönemin önemli isimlerinden olan Seyfüddîn el-Âmidî mercek altına alınmıştır. Çalışmamızda…

Mu’tezilî düşüncenin farklılaşmasında Kâdî Abdülcebbâr

Çalışmamız Mu’tezilî düşüncenin farklılaşması kapsamında Kâdî Abdülcebbâr’ın itikâdî-kelâmî ve siyâsi görüşlerini el-Usûlü’l-Hamse’yi temerküz ederek incelemeyi ve farklılaşan görüşler özelinde Kâdî Abdülcebbâr’ın ekol içindeki yerini billurlaştırmayı amaçlamaktadır. Bu ameliye esnasında da imkânlar dâhilinde olabildiğine objektif ve âdil, bir o kadar da analitik yaklaşımla İslâm düşüncesi üst perspektifinden değerlendirmelerde bulunmayı öncelemektedir. Çalışmanın ilk bölümünde Kâdî Abdülcebbâr’ın dinî…

Eş’arîlik ve Schopenhauer düşüncesinde irade anlayışı

Tez çalışmasının temel amacı Kelâm ilmindeki irade anlayışı ile Schopenhauer’in irade felsefeni inceleyerek karşılaştırmalı bir analiz yapmaktır. Çalışmada Kelâm düşüncesinde tarihsel olarak ortaya çıkan Kelâmî mezheplerin irade ve irade özgürlüğü düşünceleri literatür taraması yapılarak incelenmiştir. Kelâmî yaklaşımlar temelde üç farklı kategoride irade konusunu tartışmışlardır. Birinci yaklaşıma göre insanın özgür iradesi yoktur. İnsan ancak Allah’ın dilemesi…

Mâturîdî ve Râzî tefsirlerinde Mu’tezile eleştirilerinin mukayesesi

Çalışmamız, İslam tefsir geleneğinde dirayet yöntemiyle kaleme alınmış eserlerin en etkili olanlarından Te’vilâtu’l-Kur’an ve Mefâtîhu’l-Gayb adlı tefsirleri, Mu’tezile eleştirileri bağlamında ele almaktadır. Bu doğrultuda Sünnî tefsir geleneğinde akılcı yaklaşımın öncülerinden olan Mâturîdî ve Râzî’nin ayetlerin anlaşılmasında aklı nassa mukaddem kılan Mu’tezile’ye karşı geliştirdiği tenkitler mukayeseli olarak ele alınmaktadır. Dolayısıyla incelediğimiz iki müfessir ve tefsirleri özelinde…

İmam Mâtürîdî ve İmam Eş’arî’nin iman anlayışlarının karşılaştırılması

Yazar:  ESRA İKBAL DANIŞAN Tür:  Yüksek Lisans Üniversite:  Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Danışman:  PROF. DR. AHMET AK Yayın Yeri:  Kahramanmaraş Tarih:  2021 Sayfa:  94 URL:  https://tez.yok.gov.tr

Mürtekib-i kebîrenin kelami mezheplerin oluşum süreçlerine etkisi 

Büyük günah işleyen kişinin bu dünyada ve ahiretteki durumu ile ilgili olan mürtekib-i kebîre meselesinin, İslam toplumunda, gruplaşmaların ve ekolleşmelerin üzerindeki etkisi, araştırılması gereken bir konu olmuştur. Bu amaçla ele alınan çalışmamızda mürtekib-i kebîrenin, kelami mezheplerden olan; Hâriciler, Mürcie ve Mu’tezile mezheplerinin oluşum süreçlerine etkisi üzerinde durulmuştur. Ayrıca İslam düşünce tarihinde mürtekib-i kebîre olarak bilinen…