Ebü’l-Muîn en-Nesefî’ye göre kötülük problemi (Teodise)
Mâtürîdî kelâm ekolünün en önemli temsilcisi olan Ebü’l-Muîn en-Nesefî kendine has üslubu ve semantik yorumu ile ön plana çıkmış, Mâtürîdî kelâmında söz sahibi olarak İslam düşünce sisteminde öne çıkmış bir şahsiyettir. Ebü’l-Muîn en-Nesefî’nin günümüze ışık tutan düşüncelerinden biri de kötülük problemi ile ilgili görüşleridir. Nesefî’nin kötülük problemi ile ilgili görüşleri Mu’tezile, Eş’arî ve Mâtürîdî kelâm…
Mağrip’te kelâm ilmi (Hicri I-VI. asırlar)
Tarihsel gelişim ya da entelektüel içerik açısından olsun, araştırmacıların Doğu’daki kelâm düşünce çalışmalarına olan ilgisine rağmen, bu düşünce Mağrip’te çok az araştırılmış ve çalışılmıştır. Bunun nedeni, pek çok araştırmacı arasında, Mağrib’in kelâmi akım ve doktrinlerde gerçek bir genişlemeye tanık olmadığı ve itikad iliminde herhangi bir yenilik bilmediği inancının hakim olmasıdır. Ancak bilimsel nesnellik ve insaf…
Müslüman gelenekte beklenen kurtarıcı inanışının kökleri ve ilk tezahürleri
Neredeyse bütün din ve kültürlerde oldukça canlı ve yoğun bir şekilde yer alan kurtarıcı bekleme düşüncesi, İslâm düşünce geleneğinde çok tartışılan fakat üzerinde genellikle hemfikir olunamayan en merkezi konuların başında gelmektedir. Tarihsel, teolojik, ideolojik, mitolojik, sosyolojik ve psikolojik olmak üzere birbiri içine geçmiş farklı boyutları olan bu düşünce, çok boyutlu olması ve ortaya çıkışı, geçirdiği…
Alevilikle ilgili yayımlanmış İngilizce makaleler üzerine bir inceleme
Bilimsel araştırmalarda literatür taraması oldukça büyük bir öneme sahiptir. Her yeni araştırma bir önceki araştırmanın üzerine inşa edilir ve bu sayede ilerleme sağlanır. Akademik araştırmalar yapılırken de öncelikle literatür taraması yapılarak alandaki var olan birikim tespit edilir. Bu tespitlerle birlikte alandaki araştırmalar bir üst seviyeye taşınabileceği gibi alandaki eksiklikler de saptanarak giderilmeye çalışılır. Alevilik alanında…
Zeydiyye’nin imamet bağlamında İmamiyye’ye yöneltiği eleştiler: Yahya b. Hamza örneği / Zeydiyye’s criticisms towards Imamiyye inthe context of imamet: The example of Yahya b. Hamza
Bu çalışmada, Zeydiyye âlimlerinin ileri gelen imamlarından İmam-ı Nazzar el-Müeyyed Billah Yahyâ b. Hamza ez-Zeydî’nin İmamiyye fırkasına yönelttiği eleştirileri ele aldık. Çalışmanın giriş kısmında Yahyâ b. Hamza’nın hayatına kısaca değindik. Ayrıca ilmi yetkinliği sayesinde yaşadığı bölgelerde ciddi ölçüde bir etki bırakan İmam Yahyâ b. Hamza’nın döneminde sosyal ortam ile ilmî hayatı inceledik. Böylece İmamın ilmî…
Totemizm ve itikadi açıdan değerlendirilmesi
Dinler tarihi kitaplarında totemizm ile ilgili bazı açıklamalara yer verilmektedir. Bu açıklamaların daha çok totemizmin genel yapısının anlaşılmasına yönelik olduğu görülmektedir. İlkel dönemde yer alan ve farklı coğrafyalarda yaşamını sürdüren birçok kabile yaşantısında totemizmin varlığına rastlamak mümkündür. Totemizmin ilkel dönemde varlık göstermiş olan diğer dinî akımlarla benzer nitelikler taşıdığı görülmüştür. Totemizmin mahiyeti anlaşıldığında ilkel dönemde…
Kübra’l-yakîniyyâti’l-kevniyye adlı eseri bağlamında Muhammed Saîd Ramazân El-Bûtî’nin isbât-ı vâcib metodu
Kelam literatüründe Allah’ın varlığını ispatlama yöntemine“isbât-ı vâcib”denilmektedir. Bu konu tarih boyunca inanan ve inanmayan herkesin gündemini meşgul etmiştir. Denilebilir ki; tarihi, insanlık tarihi kadar eski olan isbât-ı vâcib çalışmaları, her döneme ve muhataba göre farklı formlar şeklinde ortaya çıkmıştır. İlk tezahürleri, Kur’ân-ı Kerîm ve sünnette görülen isbât-ı vâcib, Müslümanların, farklı din ve ideolojilere sahip yeni…
Yusuf Has Hâcib’in Kutadgu Bilig eserinde sünnî inanç esasları
İslam dini Arap yarımadasında ortaya çıktıktan sonra Irak, Şam, Mısır, Horasan ve Mâverâünnehir bölgelerinde yayıldı. Bu çerçevede Türkler, İslam’la tanışıp Müslüman olmaya başladılar. Türklerin İslam dinine geçiş sürecine bakıldığında Karahanlılar devleti karşımıza çıkmaktadır. İlk Türk İslam devleti olan Karahanlıların İslam’ı tanımaları Ehl-i Sünnet geleneği üzerinden olmuştur. Ancak, Karahanlılar döneminde Sünnî İslam anlayışının nasıl intikal ettiği…
Sadrüşşerîa’ya göre Allah’ın sıfatları (Ta’dilü’l-ulûm bağlamında)
Sadrüşşerîa XIV. asırda Buhara’da yaşamış, Hanefî-Mâtürîdî ekolüne mensup çok yönlü bir âlimdir. Kelâm, fıkıh, mantık ve astronomi gibi alanlarda zamanının en önemli şahsiyetlerinden biri olan Sadrüşşerîa, naklî ve aklî ilimlerde önemli bir yere sahiptir. Çalışmamızda Sadrüşşerîa’nın Allah’ın sıfatları meselesindeki görüşleri Ta’dîlü’l-ulûm eseri bağlamında araştırılmıştır. Giriş kısmında tezin konusu, amacı, önemi ve yöntemi üzerinde durulmuştur. Birinci…
Abdüllatif Harpûtî’nin uluhiyyete dair görüşleri
Kelâm dinamik bir ilimdir. Şahit olmakla yetinmemek, reaksiyon göstermek bu ilmin en karakteristik özelliğidir. Bu yapısı sebebiyle birçok evreden geçmiş ve nihayetinde yeni ilm-i kelâm dönemi ortaya çıkmıştır. Yeni dönemin oluşumunda da Batı kaynaklı inkârcı akımlar ve bunların yerli izdüşümleri etkili olmuştur. Dönem kelâmcılarından biri de Abdüllatif Harpûtî’dir. Harpûtî yaşadığı çağa yaptığı şahitlik doğrultusunda kaygı…