Kelamda Aslî Delil ile Ferî Delilin İlişkisi
Yazar: Cafer Genç Kitap Başlığı: İlahiyat Alanında Uluslararası Çalışmalar Editör: M. Sait Uzundağ – Yılmaz Ar Yayın Yeri: Ankara Yayıncı: Serüven Yayınevi Tarih: Haziran 2023 Sayfa: 43-64 ISBN: 978-625-6450-46-2 URL: https://www.seruvenyayinevi.com/
Kelam ilminde ahad haberin epistemolojik değeri: Nureddin es-Sabuni örneği
“Kelam İlminde Ahad Haberin Epistemolojik Değeri: Nureddîn es-Sabuni Örneği” isimli bu tez, kelâm ilminde haber-i vâhidlerin kullanımı noktasında deskriptif karakterli bir çalışma olup, sonraki dönem Mâtürîdî kelâmcılarından Nûreddin es-Sâbûnî (ö. 580/1184) üzerine yoğunlaşmaktadır. Bu bağlamda kelâmcıların akaid konusunda haber-i âhâdın delil olmayacağı kabulü ve Sâbûnî’nin eserlerinde bu esasla örtüşüp örtüşmediği gözlemlenmiştir. Araştırmanın ilk bölümünde kelâm…
Dini epistemolojide klasik bilgi tanımındaki gerekçelendirmenin manası
Bu çalışmada klasik bilgi tanımı açısından dini epistemolojide gerekçelendirme problemi ele alınarak bu probleme aklî delillendirme ışığında kavram analiziyle çözüm bulunabileceği savunulacaktır. Bu açıdan ilk bölümde Platon’dan beri süre gelen klasik bilgi tanımıyla genel bir epistemoloji çerçevesi çizilecektir. Sonrasında tanımdaki problemli kısım olan gerekçelendirme konusunun dini epistemolojideki yansımalarına değinilecektir. Akıl ve inanç temelinde ilerleyen gerekçelendirme…
Allah’ın Varlığı ile İlgili Klasik Dönem İslamî Deliller
Bu çalışmada Mütakaddimin kelâmından Mütaahhirin kelâmına geçişte Tanrı kanıtlamaları-nın ilk biçimlerine yeri verilmektedir. Çalışma boyunca Wensick’in Muslim Creed adlı çalışma-sında eksik bırakılan bazı kısımlara göndermede bulunulmakta, bu bağlamda kelâm düşüncesin-deki deliller konusuna ilişkin üç düşünce ekolü arasında karşılaştırmalar yapılmaktadır. Bunlar-dan ilki akılcı argümanı tamamen reddeden ve Allah’ın varlığının ancak vahiy (sem‘) yolu ile bili-nebileceğini iddia…
Kerametin İmkânının Aklî ve Naklî Delilleri
İnsanlık düşünce tarihinde tabiat olaylarının hilafına gelişen birçok hadisenin nakledildiği bilinmektedir. Varlığı madde ve etkileşimlerine indirgemek suretiyle açıklayan ve evrene kendi dışında aşkın bir varlığın müdahalesini kabul etmeyen materyalizm gibi akımlar dışarıda bırakılırsa, genel olarak olağan üstü olayların varlığının kabul edildiği söylenilebilir. Kelâm âlimleri, tabiattaki düzenli işleyişin neden-sonuç mekanizması içinde sanki kendi kendini var edip…
Kelâm’da Zanla İstidlâlin İmkân ve Değeri
Kelamcılar arasında zannî bilginin dinin temel itikadî ilkelerinin tespitinde belirleyici ve bağlayıcı olarak esas alınamayacağı görüşü hâkimdir. Bununla birlikte kesinlik ifade eden bilginin hangi kaynaklardan ve nasıl elde edileceği ve hangi bilgi türlerinin kat‘î olduğu hususu yoğun bir şekilde tartışılmıştır. Kat‘î ve zannî bilgi, delile dayanma açısından ortak bir noktada buluşmaktadır. Zannî bilgi, kesinlik ifade…
Mümkün En İyi Dünya ve Kötülük
Mutlak sıfatlara sahip bir varlığın yaratacağı bir dünyada kötülüğün bulunmayacağı, ancak mevcut dünyada sayısız kötülük bulunduğu düşüncesi temelinde Tanrı’nın varlığına karşı çeşitli argümanlar ileri sürülmüştür. Bu çalışmada her şeye gücü yeten, her şeyi bilen ve mutlak iyi bir Tanrı’nın yaratacağı dünyanın mümkün en mükemmel dünya olması gerektiği, buna karşın mev-cut dünyanın çok miktarda kötülük içermesinden…
İslam Kelamında Delil ve Delillendirmede Yeni Arayışlar
Tarihsel yaşam pratiklerinin sunduğu imkânlardan bağımsız ele alınamayacak bir gelişim çizgisinin takibi ile İslam teolojisi belirli bir kıvam ve görünüme kavuşmuştur. İslam teolojisini temsil eden Kelam, inşa sürecinin kendisine sunduğu imkânların ve handikapların tümünü değilse bile önemli bir bölümünü üzerinde taşır. En temelde Kelam, bir İslam inananının neye nasıl inanması gerektiğini ortaya koymak sorumluluğundadır. Buna…
Mâtürîdî’nin Düşüncesinde Nübüvvetin Aklî Temellendirilmesi
İslam inancına göre dinin/vahyin insanla buluşması peygamberler aracılığıyla gerçekleşmiştir. İlahi irade peygamber göndermekle insana lütufta bulunduğunu beyan etmiştir. Mâtürîdî’nin özellikle Tevhîd adlı eserine baktığımızda, kendi dönemindeki çağdaş akımlarla yüzleştiği ve hesaplaştığı söylenebilir. Konuları ele alırken hem çağdaş inançların müntesipleriyle tartışmaları hem de temellendirmelerinde akli referanslar dikkati çekmektedir. Bu şüphesiz dönemsel bir ihtiyacı dile getirmektedir. Özellikle…
İslam Kelâmında Nübüvvetin Gerekliliğinin Temellendirilmesi
Müslümanların farklı din ve düşüncelerle karşılaşmaları, Müslüman alimlerin nübüvveti gündemlerine almalarının en başta gelen nedenidir. İslam düşüncesinin yüz yüze kaldığı iç ve dış etkenler nübüvvetin akli ve nakli yönden temellendirmesine ve ona yönelik itirazlara karşı savunma refleksi geliştirilmesine imkân da sağlamıştır. Kelâmcılar, Sümeniyye/Berâhime ile özdeşleşen insani tecrübenin nübüvvet birikimini anlamsız ve gereksiz kıldığına dair düşüncesine;…