Mu’tezile’nin İnsan Tasavvuru Kâdı Abdülcebbâr Örneği
Çalışmamızda tematik sorular arasında teolojik antropolojiye ilişkin meseleler merkezi bir yer işgal eder. Bu sorulardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: İnsanın mahiyeti nedir? İnsanın bir özü var mıdır; bu öz, insanın ruhu mudur? İnsan salt maddi bir yapı mıdır? İnsanda ruh-beden dikotomisi var mıdır? Çalışmamızda insanın yapısıyla ilgili bu tür sorulardan başlayıp, daha sonra Kâdı’nın düşünce…
Bir Bilim İnsanı Olarak Prof. Dr. Hasan Onat’ın Sosyal Medya (Twitter) Paylaşımlarının Tematik Analizi
Prof. Dr. Hasan Onat’ın özelde İslam Mezhepleri Tarihi, Çağdaş İslam Akımları ve Sosyal Bilimler Metodolojisi ile ilgili kitap ve makaleleri bulunmaktadır. Ayrıca bilimsel araştırmalarında ulaştığı bulguları TV ve radyo programları aracılığıyla ve sosyal medya yoluyla kamuoyu ile paylaşmıştır. Onat, son yıllarda (yedi-sekiz yıldır) fikirlerin geniş kitlelere ulaşmasında etkili olan sosyal medya platformlarından Twitter’ı aktif bir…
Prof. Dr. Hasan Onat’ın Düşünce Dünyasında Doğadan Esinlendiği Metaforlar
Prof. Dr. Hasan Onat, din, bilim ve mezhep olgusunu, onlarla ilgili tezahürleri anlamak ve muhatapları için anlaşılır hale getirmek için anlatımlarında tabiattan esinlendiği birtakım metaforlar kullanmıştır. Müslümanların zihnindeki süreç algısını “nehir metaforu”; malumat-bilim ilişkisini “arı-bal metaforu”; mezheplerin oluşum sürecini ise “palamut metaforu” üzerinden açıklamıştır. İnsanlığı, doğanın dip seslerine kulak vermeye çağıran Onat’ın tabiatı keşifleri neticesinde…
Mâtürîdî’nin Ulûhiyyet Düşüncesi Ekseninde Tabiata ve İnsana Dair Temel Mesajlar
Ulûhiyyet anlayışı, inançla ilgili bütün tasavvur alanlarının belirleyicisi konumunda bir şemsiye kavram olma özelliğine sahiptir. Bu alanlardan öne çıkanlar, ulûhiyyet makamının insan ile iletişim biçimi olan nebevî öğreti ve bu makamın muhatabı olarak insanın bizatihî kendisidir. Allah’ın tabiat ve kullarıyla olan ilişkisinin doğru yorumunu yok sayan anlayışlar hatalı inançların ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bunlar arasında…
Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin Allah Ve İnsan Tasavvuru
Bu makalenin amacı Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin Allah ve insan hakkındaki görüşlerini incelemektir. Son dönem Osmanlı düşünürlerinden olan Filibeli’nin Allah ve insan kavramlarına ilişkin görüşleri felsefî ve tasavvufî niteliktedir. Tanrı ve ruhu inkâr eden pozitivist düşüncenin yaygınlık kazandığı bir dönemde Filibeli’nin din savunusu temelde vahdet-i vücûd görüşüne dayanmaktadır. Vücûd sıfatına sahip tek hakikatın olduğunu savunan…
Mâtürîdî’nin Te’vîlât’ı Çerçevesinde Kur’ân’da Varlık Türleri Arasındaki Üstünlük Meselesi
Kur’ân-ı Kerîm’de insan, melek ve cin gibi çeşitli mahluk türlerinden bahsedilmektedir. Yaratılış maddeleri açısından farklılıkları bulunan bu varlıklar içinde insana özel bir paye yüklendiği görülmektedir. İlk insanın yaratılışı kemal bulduğu zaman, Allah Teâlâ’nın meleklere secde etmeyi emretmesi, bir başka âyette ademoğullarının yüceltildiğini bildirmesi ontolojik bir üstünlük düşüncesini ortaya çıkarmaktadır. En güzel surette yaratılan insanın diğer…
İnsan ve Eylemleri Arasında Bir Dönüşüm Aralığı Olarak Niyet
İnsanlığın kadim meselelerinden olan özgür irade mevzusu yaşanılan dönemin düşünce yapısına göre farklı şekillerde tartışılmaktadır. Her şeyin yaratıcısı olan Allah’ın karşısında eylemlerinden sorumlu bir varlık olan insanın özgürlüğü konusu, İslam düşünce geleneğinde mülahaza edildiği görülmektedir. Mezkûr gelenekte Allah’ın mutlak adil olduğundan yola çıkılarak insanlara zulmetmeyeceği, dolayısıyla insanların eylemler üzerinde tasarruflun olması gerektiği vurgulanmaktadır. Günümüzde ise…
Mu‘tezile’de İnsanın ‘Hâlık’ Olarak İsimlendirilişi
Kelâm ilmi’nin kurucusu olan Mu‘tezile, İslâm düşüncesinde özgürlükçü yaklaşımıyla ortaya çıkan bir mezheptir. Vâsıl b. Atâ ile hicri II. asırdan itibaren başlayan serüvende özellikle cebriyeci fatalist anlayışla sıkı bir mücadele içerisine girmiştir. İnsana hiçbir özgürce hareket alanı takdir etmeyip her şeyi Allah’ın irade, kudret ve fiiline bağlayan bu anlayış, insanın sorumluluklarından kaçmasını, imtihan gerçeğini, cennet…
Şaban Ali Düzgün’ün kelami problemlere yaklaşımı ve Türkiye’deki kelami çalışmalara katkıları
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kelam Anabilim Dalı başkanı ve Fakülte Kurulu üyesi olan Şaban Ali Düzgün ayrıca Kelam Araştırmaları Dergisi’nin kurucu editörüdür; Arapça, İngilizce ve Almanca bilmektedir; başarılı bir akademik hayata sahiptir. İnsan değişen ve gelişen bir canlıdır. Zaman; yaşantıyı, kuralları, ihtiyaçları, toplumları değiştirir ve dönüştürür. Bir nesilde garipsenen bir durum sonraki nesilde gayet normal…
Elmalılı Hamdi Yazır’ın tefsirinde kötülük problemi
Kötülük sorunu, insanoğlunun varoluşundan bu yana pek çok düşünür tarafından tartışılagelen bir problem olmuştur. Kelam ilminin de tartışma konuları arasında ön planda yer alan kötülük problemi için farklı fikirler öne sürülmüş, sorun anlaşılmaya çalışılmıştır. Kelâmî problemlerde, Ehl-i Sünnet anlayışının dışına çıkmamaya özen gösteren Elmalılı M. Hamdi Yazır’ın meseleye yaklaşımını Hak Dini Kur’an Dili adlı Tefsirini…
- 1
- 2