Kādî Abdülcebbâr’ın Düşüncesinde Dilin Yeri
Kādî Abdülcebbâr’ın düşünce dünyası incelendiğinde bunun, Tanrı’nın insanı sorumlu kılabilmesinin imkânı üzerine kurulu olduğu anlaşılmaktadır. Eş deyişle o, teklif merkezli inşa edilen bir düşünce evreni ve düzenine sahiptir. Bu yüzden de onun usûlü’d-dîn şeklinde adlandırdığı düşüncesinin içeriğini insanın sorumlulukları oluşturmaktadır. İnsanın bu sorumlulukları ise akıl yoluyla kendisine bildirilen yükümlülükler anlamında akliyyât ve akıl tarafından tayin…
Erken Dönemde İmâmiyye Kelamını Sistematize Etme Çalışmaları: Şeyh Müfîd Örneği
Araştırmalarımız, günümüze ulaşan eserleri çerçevesinde İmâmiyye’de ilk “Sistematik Kelam” eserinin Şeyh Müfîd tarafından yazıldığını göstermektedir. Müfîd, İmâmiyye’nin itikadî konularını yeniden gözden geçirerek bu konuları akılcı bir yöntemle izah edilebilir hale getirmiş ve zamanla belirli bir sistem içerisine yerleştirmiştir. Bu bağlamda Tashîhu’l-İ‘tikādât, Evâilü’l-Makālât, en-Nüket fî Mukaddimâti’l-usûl ve en-Nüketü’l-İ‘tikādiyye gibi rasyonel yapıda eserler kaleme almıştır. Tashîh ve…
Kādî Abdülcebbâr’ın İman Anlayışı Bağlamında Mu‘tezilî Kelâm Düşüncesinin Farklılaşması
Çalışmamız Mu‘tezilî düşüncenin farklılaşması kapsamında Kādî Abdülcebbâr (öl. 415/1025)’ın kelâmî görüşlerine odaklanmayı hedeflemiştir. Bu bağlamda ekolünün el-menziletü beyne’l-menzileteyn prensibi altında iman anlayışını örneklem olarak irdelediğimiz Kādî Abdülcebbâr, selefleriyle bazı yönlerden farklılaşarak ayrışmakta ve en önemlisi de ekolünün iman anlayışını yeniden şekillendirmeye çalışan yorumlarda bulunmaktadır. Kelâm alanına dair te’lîf etmiş olduğu el-Muğnî, el-Muhtasar fî Usûli’d-Dîn, Fadlu’l-İ‘tizâl,…