Kerrâmîler Horasan Hanefîleri
Kerrâmîlik, III./IX. yüzyılın başlarında Horasan coğrafyasında ortaya çıkan bir mezheptir. Bu mezhep İslam düşünce tarihi boyunca ilgi odağında olmuşsa da kendi kaynaklarının günümüze ulaşmamış olması, nedeniyle mezhebin görüşlerini ancak ona muhalif olanlar tarafından kaleme alınan eserlerden tespit edebilmekteyiz. Bu durumda mezhebin aktarılma biçimi, tarihî arka planı, fikrî çerçevesi, itikadi, siyasi vb. mezhebin görüşleri uygun bir…
Kelâm Düşüncesinde Antropomorfik Tanrı Tasavvurları
Kur’ân’ın ulûhiyyet konusunda üzerinde durduğu en önemli mesele şüphesiz tevhîd akidesi olmuştur. Kur’ân ilk muhataplarının zihninde bu doğrultuda bir Tanrı tasavvuru inşa ederken, ilgili ayetlerin anlaşılmasında herhangi bir sorun yaşanmamıştır. Ancak İslâm düşüncesinin fetihlerle birlikte kadim kültür ve medeniyetlerle karşılaşması sonucunda dinî metinler birbirinden farklı bakış açılarıyla muhatap olmuştur. Bir tarafta dinî metinlerde geçen ve…
Makâlât Geleneğinde Muhammed B. Heysem ve Heysemiyye Mezhebi
Hicrî III. asırdan VI. asra kadar Horasan coğrafyasında faaliyetlerini sürdüren en önemli mezheplerden biri Kerrâmiyye’dir. Üç asır boyunca Kerrâmiyye yaşam tarzıyla, mistik tavrıyla, eğitim kurumlarıyla İslam’ı temsil etmiş; halktan destek görmüş ve Horasan’ın önemli kentlerinden biri olan Nîşâbur’a hâkim olmuştur. Kerrâmîler, ilk dönemde sûfî ve mistik görüşleriyle tanınmış ve çok sayıda taraftar kazanmışlardır. Kerrâmîlerin lideri…
Ebü’l-Mu‘în en-Nesefî’ye Göre Kerrâmiyye Ekolü ve Görüşleri
Muhammed b. Kerrâm, zühd hayatıyla tanınmakla birlikte ilim tahsilinden geri durmamış ve bu uğurda pek çok şehir dolaşmıştır. Horasan’ın önemli ilim merkezleri olan Nîşâbur, Belh, Herat gibi şehirlerde dönemin önde gelen Mürciî âlimlerden dersler almıştır. Görüşlerinin halk nazarında itibar görmesinde zâhid kişiliği kadar etkili vaaz sunumunun da rolü olmuştur. Ancak görüşlerinin sistemli hale getirilmesi ve…
Ebû Mutî‘ en-Nesefî’nin Mezhebî Kimliği: Mürciî veya Kerrâmî Olduğuna Dair İddiaların Değerlendirilmesi
Ebû Mutî‘ Mekhûl b. Fazl en-Nesefî, Buhara yakınlarındaki Nesef şehrinde, çok sayıda âlim yetiştiren bir aileye mensuptur. Hanefî fakihi, zâhid ve kelâmcıdır. Fırak türünde yazdığı eserin adı Kitâbü’r-Red alâ ehli’l-bida‘ ve’l-ehvâ’i’d-dâlleti’l-mudılle’dir. Ebû Mutî‘in, Mürcie’ye veya Kerrâmiyye’ye mensup olduğunu ileri süren araştırmacılar vardır. Bu makalede onun Mürciî veya Kerrâmî olduğu iddiaları ele alındı ve bu iddiaların…