İmam Mâtürîdî’ye Göre İmanda Artma ve Eksilme Sorunu
Rey/Akıl Taraftarlığı zihniyetinin temsilcilerinden Ebû Hanîfe ve İmam Mâtürîdî; fıkıhta Hanefilik ve itikatta Matüridiliğin oluşmasına öncülük etmiş iki önemli düşünürdür. Onlar Mürcie’nin itikadî ve fıkhî konulardaki görüşlerinden etkilenmiş olup dinde kolaylık, akılcılık ve imanda eşitlik ilkelerini düşünce sistemlerinin merkezine yerleştirmişlerdir. Muhaliflerince amelleri önemsemeyip değersizleştiren birer âlim olarak lanse edilmiş olsalar da, kendi içerisinde tutarlı makul…
Hadis Edebiyatında Mezheplere Yaklaşım Farklılıkları
Hadisler Hz. Peygamber’e atfedilen söz, fiil ve takrirlerdir. Mezhep ise terim olarak dini anlama ve yorumlamada kendine has yaklaşıma sahip düşünce bütünü ve bu yaklaşıma göre oluşan ekolleşme olarak tanımlanmıştır. Mezhepler Hz. Peygamber’in vefatından çok sonra çeşitli görüş ayrılıkları neticesinde ümmette/Müslüman toplumda ortaya çıkan gruplardır. Hz. Peygamber döneminde mezhep olmamasına rağmen mezheplerle ilgili hadisler sahih,…
İbn Teymiyye’den Vehhâbîliğe değişen mürcie yaklaşımı
İrcâ kavramı ve Mürcie mezhebi tarihsel süreç içerisinde farklı anlaşılmıştır. Ehli Hadis alimleri Mürcie mezhebine karşı sert tavrıyla bilinir. İbn Teymiyye, ilk dönem Ehli Hadis alimlerinin sert tavrını yumuşatmaya çalışmış, Mürcie mezhebi içerisinde yaptığı sınıflandırma ile tartışmaları lafzî olarak değerlendirmiştir. Vehhâbi gelenek içerisinde İbn Teymiyye’nin takındığı kuşatıcı tavrı devam ettirenler olmuştur. Ancak Vehhâbi gelenek içerisinde…
Ebû Mutî‘ en-Nesefî’nin Mezhebî Kimliği: Mürciî veya Kerrâmî Olduğuna Dair İddiaların Değerlendirilmesi
Ebû Mutî‘ Mekhûl b. Fazl en-Nesefî, Buhara yakınlarındaki Nesef şehrinde, çok sayıda âlim yetiştiren bir aileye mensuptur. Hanefî fakihi, zâhid ve kelâmcıdır. Fırak türünde yazdığı eserin adı Kitâbü’r-Red alâ ehli’l-bida‘ ve’l-ehvâ’i’d-dâlleti’l-mudılle’dir. Ebû Mutî‘in, Mürcie’ye veya Kerrâmiyye’ye mensup olduğunu ileri süren araştırmacılar vardır. Bu makalede onun Mürciî veya Kerrâmî olduğu iddiaları ele alındı ve bu iddiaların…
Ebû Hanîfe Mürcie İlişkisi Tasavvurunun Tarihsel Seyri
Hicri 2. asırdan itibaren iki yüzyıl, İslam düşüncesinin en hızlı gelişim gösterdiği bir dönemi içermektedir. Bu periyotta İslam düşüncesine katkıları olan birçok alim öne çıkmıştır. Bunlar arasında Ehl-i Rey’in lideri olarak kabul edilen Ebû Hanîfe’nin özel bir yeri bulunmaktadır. Onun bu konumu, sadece fıkhı sistemleştirmesi ve bunu rey merkezli olarak yapmasıyla ilgili değildir. Erken dönem…
İbn Hazm’ın Mürcie’den Saydığı Ekollerin İman Tanımlarına Yönelttiği Eleştiriler
Mürcie, siyasî ve itikadî bir fırka olarak büyük günah işleyenlerin durumlarını Allah’a havale edip, dini anlamdaki sorumlulukları hakkında fikir beyan etmeyen kişilere verilen ortak bir isimdir. Bununla beraber Mürcie hakkında “amelleri niyet ve inançtan sonraya bırakanlar”, “büyük günah işleyenlere ümit verenler” veya “imanı sırf dille ikrardan ibaret görenler” şeklinde çeşitli isimlendirilmeler de yapılmıştır. Mürcie, Emevîler’in…