İslam Dünyasında Mezhepsel Gerilimlerde Şii Ekollü Sosyal ve Dini Bir Örgütlenme: Hizbullah
Ortadoğu İslam dünyasında aktüel olan bölünme ve ayrışmada Hizbullah örgütünün yürüttüğü Şiî eksenli mezhebi politikaların etkisi çalışmamızda ortaya konulmaktadır. Hizbullah örgütünün kuruluşu İran İslam Devrimiyle eş zamanlı bir sürece denk gelmekte ve İran’ın Hizbullah örgütü ile yakın ilişkisi bilinmektedir. Şiîlik mezhebini benimseyen Hizbullah örgütü gerek kurulduğu Lübnan’da gerekse Ortadoğu’nun farklı ülkelerinde aktif siyasal, sosyal ve…
İsnâaşeriyye Şiî Mercîlik Kurumunda Modern Bir Mercîliğin Teşekkülünün Gerekliliği
İsnâaşeriyye Şiîliğinde Merceiyyet kurumu, uzun bir geçmişe sahip en yüksek dini kurum olarak kabul edilmektedir. Bu kurum hakkında yapılan çok sayıda araştırmaya ve hatta modernleşmesinin gerekliliğine rağmen, “modern Merceiyyet” kavramının özellikle fıkhî bir bakış açısıyla açıklanması gerekmektedir. Fıkhî açıklama, bu kurumun fıkhî niteliği nedeniyle gereklidir. Bu makale bu konuyu düzenlemeye çalışmaktadır. Makalenin ulaştığı sonuç, fıkhî…
Hasan Onat’ın Şiîlik Araştırmaları Üzerine Değerlendirmeler
Hasan Onat Şiîlik üzerine çalışmalar yapmış, bu mezhebin tarihi ve sosyal özelliklerine yoğunlaşmış, hangi şart-lar altında teşekkül ettiği ve temel fikirlerinin hangi süreçlerden geçtikten sonra teşekkül ettiğini aydınlatmaya çalışmıştır. Bu mezhebin temel fikirleri açısından hicrî I. asrın son çeyreğin-den itibaren şekillendiğini ortaya koymuş, zaman içerisinde mezhebe dönüştüğünü savunmuştur. Mezhe-bin teşekkül dönemi hakkındaki ça-lışmalarında Fikir-Hadise irtibatı,…
Hint Alt Kıtasında Çağdaş Dinî Bir Hareket Olarak Birelvîlik
Temelleri 19. yüzyılın ikinci yarısında atılan, 20. yüzyılın başlarında da Ahmed Rızâ Han’ın liderliğinde İslâm’ı müdafaa etme iddiasıyla ortaya çıkan Birelvîlik, ismini Ahmed Rızâ Han’ın doğduğu yer olan Hindistan’ın kuzeyindeki Birelî (بريلي) şehrinden almaktadır. Çıktığı yere nispetle daha çok “Birelvî” olarak anılmalarına rağmen, mensupları kendileri için “Ehl-i Sünnet ve’l-Cemâat” ismini kullanmaktadır. Birelvîliğin düşünce yapısının temelleri,…
Eyyûbîler döneminde Eş’arîlik
slam devletlerinin en önemlilerinden biri olan Eyyûbîler kurulduğu tarihten itibaren Eş’arîliği bütün devlet organlarıyla desteklemiş ve farklı coğrafyalara yayılmasında etkili olmuştur. Eyyûbîler, Eş’arîliğin gelişiminde önemli bir role sahip olmasına rağmen bu dönemle ilgili çalışmalar oldukça sınırlıdır. İşte bu durum böyle bir çalışmayı araştırma konusu yapmamıza sevk etmiştir. Eyyûbîler’in Fâtimîler’i ortadan kaldırıp yerine geçmesiyle beraber Eş’arîlik…
Taberî’nin Şiilikle İtham Edilme İddiaları ve İddiaların Değerlendirilmesi
Tarih boyunca İslam düşüncesine fikirleriyle ve eserleriyle katkı sunmuş pek çok isim teşeyyu‘ suçlamalarına maruz kalmış, bu yolla itibarları zedelenmeye çalışılmıştır. Muhammed b. Cerir et-Taberî (310/923) de bu ithamlara maruz kalan isimlerden biri olmuştur. Taberî’ye fikirleri sebebiyle pek çok mensubiyet atfedilmiştir. Makalede, bazı itikadî ve fıkhî düşünceleri sebebiyle Taberî’nin Şiî olduğunu ileri süren şahıs ve…
Keysâniyye’nin Teşekkülü ve İlk Şiîlik
Keysâniyye, Muhammed b. el-Hanefiyye’nin imâmeti düşüncesiyle Hicri I. asrın son çeyreğinde ortaya çıkan ilk Şiî fırkalardan biridir. Keysâniyye fırkası Muhtâr es-Sakafî’nin tabileri olarak isimlendirilmiştir. Başta Muhammed b. el-Hanefiyye’nin siyasi tavrı olmak üzere onun Muhtâr es-Sakafî ile ilişkisini tesbit etmek Keysâniyye fırkası açısından büyük bir önem arz etmektedir. Ayrıca fırkanın teşekkülünde Muhtâr es-Sakafî’yle birlikte Ebû Amra…