Kur’an-ı Kerim ve nebevi sünnet, ilahi kemalata uygun bir biçimde aklın anlayacağı şekilde Allah’u tealanın sıfatlarına dair haberde bulunur. Allah’u teala hakkında, hayat, kudret irade, ilim, kelam, sem’, basar ve zatı mukaddese layık, uygun ve kemalatına ters düşmeyecek diğer başka sıfatlar da sabit olmuştur. Kur’an-ı Kerim de Allah’ı yarattıklarına benzediği vehmini uyandıran sıfatlar varid olmuştur, haberi sıfatlar (yüz, el, ayak/topuk, suret, inme/nüzul, vd.). Kur’an-ı Kerim ayetleri ve sünneti nebevide geçmektedir. İnsanlar bu lafızları açıklama konusunda farklı tepkiler vermişlerdir. Sahabe, Kur’an’a toptan iman ettikleri gibi bu lafızlara da aynı şekilde iman etmişlerdir. Abdullah b. Abbas lafızların ilk zahiri anlamından ayrı başka bir ihtimale istinaden tevil etmiştir. İlmi ve anlayışı sahabeden alan tabiin nesli geldi, sahabenin iman ettiği şekilde, üzerinde tartışma yapmadan bu lafızların anlamına iman etmişlerdir. Ve bu konuda bir kaide ortaya koymuşlardır;(…) bu anlayış “Tevfiz” mezhebi olarak meşhur olmuştur. Bu kelime, lafzın ispatı, kastedilen mananın Allah’a bırakılması anlamına gelir. Sonraki süreçte kelami sorunlar ortaya çıktı. Kelami sorunlar arasında en meşhur mesele Haberi sıfatlar sorunu addedilir. Ehli sünnet fırkaları, Eşarilik ve Maturidilik ile teşbih, tecsim ve Şia arasında tartışma konusu olmuştur. Bu tartışmaların sebebi olarak, Fars ve Rum diyarlarının fethi gösterilir bununla birlikte Arapça bilmeyenler İslam dinine girmişler ve teşbih ihtimali barındıran lafızları zahiri anlamına hamletmişleridir. Allah’ın sıfatlarına zaid olarak ayet ve hadislerde geçen el, yüz, göz gibi haberi sıfatları bu minvalde tefsir etmekte ısrarlı davranmışlardır. Ehli hadis tecsim konusunda iki baş gruba ayrılırlar. Birincisi, Allah hakkında tenzihi açıkça beyan edip müteşabihat konusunda tefviz veya tevili tercih edenler. İkincisi, teşbih anlamı çıkan bazı haberleri ispatlayan bir kısım muhaddis. Bedreddin el-Aynî de bu konuda, masum olan şeriate, Allah’a yakışmayanı tenzih tercih edecek olan akla ve kelimeler ve anlamları açısından Allah’a layık olanın ortaya konulduğu dil/lüğata istinaden bir metot takip etmiştir. genel çerçeve olarak, Eşari ve Maturidi alimlerin te’vil ve tefviz arasında görüşlerinin ortaya konulduğu haberi sıfatlar.
| Yazar: | BİLAL ABDULKERİM MITHAT MITHAT |
| Tür: | Yüksek Lisans |
| Üniversite: | Karabük Üniversitesi |
| Danışman: | DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA YILDIZ |
| Yayın Yeri: | Karabük |
| Tarih: | 2022 |
| Sayfa: | 135 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
