Muhammed b. Mustafa Akkirmânî, 18. yüzyılda Osmanlı Devletinde yaşamış önemli bir ilim adamıdır. Matematik, Fizik, Hendese ve Musikî gibi beşerî ilimlerle de ilgilenen Akkirmânî dini ilimlerde de kelâm, felsefe, mantık, tefsir, hadis, fıkıh ve Arap dili gibi pek çok alanda eser yazmıştır. Dolayısıyla Akkirmânî‟nin çok yönlü ve farklı dallarda yetkin bir ilim adamı olduğu söylenebilir. Ayrıca önemli bir devlet adamı olan Akkirmânî, yaşamının farklı dönemlerinde İzmir ve Mısır‟da kadı olarak görev yapmıştır. 1760 yılında Mekke‟nin baş kadısı iken vefat etmiştir. Kelâm ilminin temel meselelerinden birisi olan“Halku efali‟l-İbâd”konusu üzerinde kelam ilminin başlangıç, gelişim ve olgunlaşma evrelerinde birçok eser kaleme alınmıştır. Her âlim mensub olduğu mezhep açısından konuya yaklaşırken bunlardan farklı olarak meseleye yeni açılımlar sunmayı da başarabilmiş olanlar da vardır. Bu meseleyi müstakil bir eserde ele alıp inceleyenlerden birisi de Muhammed b. Mustafa Akkirmânî‟dir. Osmanlı‟nın son dönem âlimlerinden birisi olan Akkirmânî, kelâm ilminin temel meseleleri arasında yer alan kulların fiillerinin konumunu belirleyen cüz-i irâdeyi Matüridiyye‟nin bakış açısıyla ele almakla birlikte dikkate değer bazı yaklaşımlarda ve değerlendirmelerde bulunduğu da görülmektedir. Allah‟ın ve insanın irâdesi ekseninde ele alınan cüz-i irade meselesinin esasen Allah‟ın fiilleri karşısında insana verilen fiillerindeki özgürlüğün sınırlarının belirlenmesi olduğunu ve bu noktada Mâtüridiyyenin irâde anlayışına uygun bir şekilde kulların fiillerinin yaratılma cihetiyle Allah‟a, kesb cihetiyle ise kula isnad edildiğini ifade ederek tercihini ortaya koymuştur.
