Şemsüddîn es-Semerkandî ve el-Envâru’l-İlâhiyye adlı eseri: Tahkik ve tahlili

Kelam ilmi; ortaya çıkışından günümüze dek genel olarak i’tikadî problemler üze-rinde yoğunlaşmıştır. Bu bağlamda, gününün şartlarına göre kendini yenileyerek, ortaya çıkan güncel i’tikadî problemlere de çözümler üretmeyi amaçlamıştır. Bizler de kendi dö-neminde -müellifin kendi ifadesiyle bir istek ve ihtiyaç dolayısıyla- bu amaçla yazılan Se-merkandî’nin el-Envârü’l-İlâhiyye isimli yazma haldeki kelam eserinin edisyon kritiğini yapmayı konu edindik. Eser, felsefî kelam metodunda telif edilmiş olup, mantık, münazara ve kelam olmak üzere üç kısımdan oluşmaktadır. Bu açıdan sahasında orijinal bir sistematiğe sahip olan eseri, bizler de tahlil ve tahkik olmak üzere iki bölüm olarak tez haline getirdik. Tahlil kısmında eserin öne çıkan farklı yönlerini ele alınıp belirtirken, tahkik kısmında ise eserin yazma nüshalarını karşılaştırarak edisyon kritiğini yaptık. Bu faaliyet esnasında eser içinde geçen atıf ve kaynakları ise dipnotlarda ayrıca belirttik. Semerkandî’nin ”mîzân, mebâdî ve mesâil” şeklinde üç kısma ayırdığı eserin ilk kısmını mîzân, yani mantık kısmı oluşturmaktadır. Müellif; mantık kısmında Aristo mantı-ğına dayanan formel mantık bölümlerini, sonrasında ise mantığın bir uzantısı olarak ele aldığı ilm-i bahs (münazara ilmi) konusunu işlemektedir. Eserin kelam kısmı ise mebâdî ve mesâil kısımlarından oluşmaktadır. Mebâdî kısmında umûr-u âmme, varlık-yokluk, zaman gibi problemleri inceleyen müellif, mesâil bölümünde ise genel olarak semiyyât bahislerine eğilmektedir.

Yazar: SELAMİ YANMAZ
Tür: Yüksek Lisans
Üniversite: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Danışman: DR. ÖĞR. ÜYESİ BİLAL TAŞKIN
Yayın Yeri: Çanakkale
Tarih: 2022
Sayfa: 195
URL: https://tez.yok.gov.tr
16 Ocak 2023