Kazâbâdî Ahmed Efendi ve Şerhü’l-Kasîdeti’n-Nûniyye adlı eseri
18. yy. Osmanlı âlimlerinden biri olan Kazâbâdî Ahmed Efendi yaşadığı dönemde ön plana çıkmış bir zât olmasına rağmen vefatından sonraki yıllardan günümüze kadar bu tanınırlığı devam etmeyen birisidir. Aynı zamanda Hızır Bey’in akaide dair manzum eseri Kasîde-i Nûniyye çerçevesinde oluşan Nûniyye geleneğinin önemli bir parçası olan Kazâbâdî’nin Şerhu’l-Kasîdeti’n-nûniyye adlı eseri yazma halinde olup matbu değildir….
Abdüllatif Harpûtî’nin varlık ve ulûhiyet anlayışı
Osmanlı Devleti’nin son dönem ilmi şahsiyetlerinden biri olan Abdüllatif Harpûtî (1842-1916), kelam ilmine önemli katkılar sağlamıştır. Harpûtî, yaşadığı dönemde ortaya atılan eleştirilere mümkün olduğunca cevap vermeye çalışmış ve özellikle inanç konusunda müslüman halk üzerindeki inkârcı felsefi akımların olumsuz etkisini bertaraf etmek için çaba harcamıştır. İslâm ilimlerinin yenilenmesi gerektiği bir dönemde, Harpûtî kelam ilminin de yenilenmesi…
İmam Mâtürîdî’ye göre inanç esaslarının psiko-sosyal faydaları
Beden ve ruhtan meydana gelen insan; bedenî ihtiyaçlarını dünyevî nimetlerle karşılamakta, ruhanî ihtiyaçları için ise dine ihtiyaç duymaktadır. İnsanın bu ihtiyacına en tatminkâr karşılığı veren İslâm dini; fıtrata uygun, insana psikolojik ve sosyolojik faydalar sağlayan bir inanç sistemi inşa etmektedir. Bu çalışmada da inanç esaslarının psikolojik ve sosyolojik açıdan insan hayatına faydaları Mâtürîdî özelinde incelenmiştir….
Yemen’de Zeydî-Mu’tezilî düşünce: Rassâs (Ö. 584/1188) ve kelâm sistemi
Hasen b. Muhammed er-Rassâs, Yemen Zeydîleri’nin Mu’tezile ile etkileşiminin ve Mu’tezilî kelâm geleneğinin alımlanmasının takip edilebileceği önemli bir isimdir. Rassâs, hocası Kādî Ca’fer vasıtasıyla benimsediği Behşemî düşüncenin önemli bir savunucusu olmuş ve aynı zamanda yazdığı eserlerle de Behşemî kelâm adına önemli açılımlar ortaya koymuştur. Gerek dar kapsamlı gerekse hacimli eserlerinde bütün kelâmî meselelere yer veren…
Buharalı Alim Zendevistî’nin Ravzatü’l-Ulemâ adlı eseri çerçevesinde Hanefî (Mâtürîdî) gelenek
Ebû Ali el-Hüseyin b. Yahya ez-Zendevistî (ö. 382/992), IV/X. yüzyılda Mâverâünnehir bölgesinde Sâmânîler döneminde yaşamış ve Hanefî mezhebinin önemli bir alimidir. Ancak tabakât ve terâcim kaynak eserlerinde hak ettiği ilgiyi görmemiştir, bu nedenle elde bulunan eserlerde onun hayatıyla ilgili oldukça sınırlı bilgi bulunmaktadır. Zendevistî, döneminin önde gelen âlimlerinden eğitim almıştır. Klasik döneminin önemli isimlerinden biri…
İtikâdî ve siyâsî zümreleşmelerin psiko-sosyal dinamikleri (Haricilik örneği)
Temel İslam Bilimleri çatısı altında olan İslam Mezhepleri Tarihi, İslam düşünce sistemi içerisinde ortaya çıkan gruplaşmaları ele almaktadır. Bu çabasını beşeri ve sosyal bilimlerin diğer dallarından da yararlanarak yapmaktadır. Tezimiz içerisinde bu multi disipliner yapı içerisinden bir tanesi olan Sosyal Psikoloji alanı ile İslam Mezhepler Tarihindeki gruplaşmaları anlamaya çalıştık. Tezimizin konusu, “İtikadî ve Siyasî Zümreleşmelerin…
Anadolu Alevîliği ile ilgili yazılan eserlerde kadın algısı
İslam Mezhepler Tarihinin amaçlarından biri geçmişteki ve günümüzdeki İslami akımları ve inançları incelemektir. Alevîlik inancı Türkiye’de varlığını sürdüren önemli inançlardan biridir. Alevîliği diğer inançlardan ayıran önemli hususlardan biri de bu düşünce yapısının kadına olan bakış açısıdır. Çalışmamızın amacı Anadolu Alevîliği ile ilgili yazılan eserlerde kadın algısına ilişkin sunulan bilgileri tespit ve tahlil etmektir. Çalışmamız literatür…
Abdullatif Harpûtî’nin Tenkîhu’l-Kelâm fî Akâid-i Ehli’l-İslâm isimli eserinde ilâhiyat anlayışı
Araştırmamız Yeni İlm-i Kelâm döneminin en önemli âlimlerinden biri olan Abdullatif Harpûtî’nin Allah’ın zâtı, sıfatları ve fiilleri konusundadır. Bu konuyu seçmemizin sebebi, Harpûtî hakkında müstakil olarak yapılan pek fazla bir araştırma olmadığını fark etmemizdir. Özellikle isbât-ı vâcip konusunda çağdaşları ile ilgili araştırmalar varken, Harpûtî hakkında araştırma yapılmamış olması dikkatimizi çekmiştir. Araştırmamızda Harpûtî’nin kitabındaki görüşlerini ele…
Kadiyaniliğin teşekkül süreci
Bu tezde, Mirza Gulam Ahmed’in hayatı, fikirleri ve kadiyaniliğin teşekkül süreci çalışılmıştır. Tez giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, Mirza Gulam Ahmed’in doğduğu yaşadığı ve öldüğü Hint Alt Kıtası’nın siyasal-sosyal, dini ve kültürel yapısı hakkında bilgi verilip Hint Alt Kıtası’nda bulunan dinler ve İslami mezhep tarikat ve oluşumlar ile siyasal ve sosyal durumu incelenmiştir….
Son dönem Osmanlı düşünürlerinde din ve tanrı tasavvuru: İbrahim Şinasi, Abdullah Cevdet, Baha Tevfik ve Ahmet Mithat Efendi’nin görüşlerinin değerlendirilmesi
Bu çalışma, XIX. ve XX. yüzyıl son dönem Osmanlı düşünürlerinden İbrahim Şinasi, Abdullah Cevdet, Baha Tevfik ve Ahmet Mithat Efendi’nin din ve Tanrı tasavvuruna yönelik görüşlerini incelemektedir. Bu dönemde ortaya çıkan fikir akımları, akademik çalışmalardan faydalanılarak detaylı bir şekilde incelenmiştir. Çalışmanın amacı ise son Osmanlı döneminde ismi duyulmuş ve düşüncelerini halkla paylaşmış düşünürlerin, fikir akımları…