Tezler

Tekfir ideolojisinin kökenleri: Haricîlik örneği 

Bu çalışmada Haricîlerin tekfir anlayışı, ilk dönem ve son dönem kaynaklar taranarak ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmamızın ilk kısmında tekfir tartışmasının doğmasına etki eden dini, siyasi ve sosyolojik faktörler ele alınmış, İslâm mezheplerinin küfür konusundaki fikirleri tespit edilip kısaca özetlenmiştir. Haricîlerin oluşumu, inanç esasları, kader, va’d ve vaîd, Kur’an telakkileri, emr-i bi’l-ma’ruf nehy-i ani’l-münker ve mürtekib-i…

Hatibzâde Muhyiddin Efendi’nin “Er-risâle fî kelâmillah ve rü’yetihî” adlı eserinin tahkîk ve tahlili

Çalışmamızda, Hatibzâde Kastamonî olarak bilinen Muhyiddin Efendi’nin “er-Risâle fi Kelâmillah ve Ru’yetihî” isimli eserinin tahkiki yapılmıştır. Yapmış oldu-ğumuz çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci Bölümde yazarımızın hayatı, yaşadığı dönem, ilmi kişiliği, hocaları, talebeleri ve eserleri ele alınmıştır. İkinci bölümde tahkikini yapmış olduğumuz söz konusu eser hakkında daha detaylı bilgi-ler verilmiş, bu bağlamda eserin yazara aidiyeti, eserin…

Yol Bilim Kültür Araştırma Dergisi’nde sunulan alevîlik

1999 yılında yayımlanmaya başlamış olan yol dergisi günümüzde de yayın hayatına devam etmektedir. 2019 yılı itibariyle 62. sayısına ulaşmıştır. Alevîlikle ilgili pek çok Alevî, Sünnî, akademisyen olan ve olmayan yazarlar Alevîlikle ilgili önemli bilgiler vermektedir. Biz de onların görüşleri çerçevesinde Alevîliğin ne olduğunu ortaya koymaya çalıştık. Buna göre tarihsel süreç içerisinde Kızılbaş, Tahtacı, Babai, Çelebi…

Mu’tezile’de mûcize

Bu çalışma, Mu’tezilî âlimlerin Allah-âlem anlayışlarını, tabiat teorilerini ve mûcize görüşlerini ele almaktadır. Peygamberin söz veya fiilinin Allah tarafından tasdik edilmesi anlamına gelen mûcize, Mu’tezilî düşünürler tarafından peygamberlikle ilişkili olarak değerlendirilen bir konudur. Onlar, mûcizeyi peygamberliğin ispatında tek delil olarak kabul ederler. Onlara göre teklîf halinde Allah’ın peygamberini herkesin duyacağı şekilde ve doğrudan sözle tasdik…

İbn Teymiyye’den Vehhâbîliğe değişen mürcie yaklaşımı

İrcâ kavramı ve Mürcie mezhebi tarihsel süreç içerisinde farklı anlaşılmıştır. Ehli Hadis alimleri Mürcie mezhebine karşı sert tavrıyla bilinir. İbn Teymiyye, ilk dönem Ehli Hadis alimlerinin sert tavrını yumuşatmaya çalışmış, Mürcie mezhebi içerisinde yaptığı sınıflandırma ile tartışmaları lafzî olarak değerlendirmiştir. Vehhâbi gelenek içerisinde İbn Teymiyye’nin takındığı kuşatıcı tavrı devam ettirenler olmuştur. Ancak Vehhâbi gelenek içerisinde…

Molla Muhammed Said Tahıkî ve Şiîlik ile Vehhâbîliğe yönelttiği eleştiriler

Bu çalışmada şark medreselerinde yetişmiş, son dönem İslâm âlimlerinden Seyda Molla Muhammed Said Tahıkî’nin hayatı ve İmâmiyye Şîa’sı (On iki İmamcı Şiîlik)’na yönelttiği eleştirileri içeren Nezâhet’ül- Ashâb Fi’s-Sünneti Ve’l-Kitâb Âmmâ İfterâ Âleyhim Ehl’üz-Zeyği Ve’l-İrtiyâb adlı eseri ile Vehhâbîliğe yönelttiği eleştirileri içeren El-Fütûhât’üs-Samediyye Fir’r-Reddi Âlâ Müğâletât’il-Vehhâbiyye adlı eseri ele alınmıştır. Çalışmamız giriş ve üç bölümden oluşmaktadır….

Mihne sonrası mu’tezile düşüncesinin savunusu –Ebu’l Hüseyin el-Hayyât ekseninde- 

Bu tezde İslam tarihinde Mihne olarak bilinen uygulamalardan sonra itibarını kaybeden Mu’tezile düşüncesinin, Ebu’l-Hüseyin el-Hayyât eksenindeki savunusu ve bu amaç doğrultusundaki icraatları ele alınmıştır. Birinci bölüm, Hayyât’ın yaşadığı ortam ve hayatına tahsis edilmiştir. Bu bağlamda onun düşünce dünyasının şekillendiği coğrafya olarak Bağdat’taki siyasî, sosyal, iktisadî, ilmî ve mezhebî ortam incelenmiştir. Bununla beraber yazarın hayatına, ilmî…

Şiiliğin İran dış politikasına etkileri 

Bu çalışma “Şiiliğin İran Dış Politikasına Etkilerini” tespit etmek adına hazırlanmıştır. Disiplinlerarası bir tez niteliğine sahip bu çalışma Din-Mezhep Dış Politika bağlantısını incelemek üzere yazılmıştır. Çalışma içerik itibariyle giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın önemi, konusu, kaynakları, yöntem üzerine durulmuştur. İran İslam Devrimi ve Şiilik isimli birinci bölümde 1979 yılında gerçekleşen İran İslam…

Cüveynî’de âlemin hudûsu

Bu çalışmada Allah’ın varlığının delillerinden biri olan hudûs delilinin “Âlem hâdistir.” önermesi, hicri beşinci yüzyılda yaşayan ve İmâmü’l-Harameyn olarak bilinen Eş’arî mezhebine mensup Abdülmelik el-Cüveynî’nin görüşleri çerçevesinde ele alınmıştır. Çalışma yürütülürken büyük ölçüde, Cüveynî’nin bu konuya geniş bir şekilde yer verdiği eş-Şâmil fî Usûli’d-Dîn adlı eserinden yararlanılmıştır. Çalışmamızın ilk bölümünde Cüveynî’ye kadar olan dönemde Allah-âlem…

Muhammed Said Ramazan el-Bûtî’nin itikâdî görüşleri 

Bu çalışmada “Muhammed Said Ramazan el-Bûtî’nin İtikâdî Görüşleri” ele alınmaya çalışılmıştır. Bu görüşleri ele alınırken özellikle sistematik bir şekilde yazılan ve tamamıyla itikâdî konulara ayrılan Kübra’l-Yakîniyyâti’l-Kevniyye adlı eseri ölçüt alınmıştır. Bununla beraber diğer eserlerinden de yararlanılmıştır. Çalışmamız bir giriş, dört bölüm ve bir sonuçtan oluşmaktadır. Giriş kısmında araştırmamızın konusu, amacı, yöntemi ve kaynakları ile kısaca…