İbâziyye’nin tarih algısı
İslam Tarihi’nde kökleri Hz. Osman dönemine dayanmakla beraber ilk ciddi ayrışma Sıffın Savaşı ile başlamıştır. Hz. Ali ordusunda Tahkim’den razı olmayan bir grubun ayrılarak Harûra’ya çekilmesi genellikle Hâricîliğin teşekkülünün başlangıcı olarak kabul edilmiştir. Bununla beraber Hâricîler bedevî alışkanlıklara sahip, Kurrâ fakat Kur’an’ın zâhirî manasına göre amel eden, şiddet ve aşırılık yanlısı kimseler olarak tasvir edilmiştir….
Osmanlı dönemi Vehhâbîlik reddiyeleri; Trabzonî Mehmed Efendi’nin es-Sârimü’l-Vâridât isimli risalesi örneği: Neşir, tercüme ve tahlil
Vehhâbîlik; İslâm’a yeni bir yorum getirme iddiasıyla, Müslümanlar açısından; doğduğu, geliştiği, büyüdüğü coğrafyanın, Osmanlı Devleti’ne bağlı olması yönüyle de Osmanlılar açısından, önemli bir harekettir. Dinî ve ilmi kimliğiyle, mezhebin erken dönemine tanıklık eden biri tarafından incelenmesi de oldukça önemlidir. Dolasıyla, Trabzonlu Mehmet Efendi’nin, tezimize konu olan eseri, Osmanlı ulemâsının bu harekete ilk etapta nasıl tepki…
Kur’an’da İnsanın İrâde Hürriyeti
İnsanlık tarihi boyunca hiç eskimeyen, her an güncelliğini koruyan bazı konular vardır. Bunlardan biri de çalışmamızın konusunu teşkil eden“irade hürriyeti”meselesidir. Araştırmamız, Kur’an’a bütüncül bir bakış açısıyla yaklaşılarak konuyla ilgili âyetler çerçevesinde, insanda var olup olmadığı her zaman tartışma konusu olan irâde hürriyeti hususunda Kur’an’ın ne dediğinin detaylıca incelenmesini hedeflemektedir. Bundan dolayı tezimiz, klâsik ve modern…
İslam düşüncesinde tecdid kavramı ve Tanzimat dönemine yansımaları
İslam düşüncesinde bilhassa modern dönemde yoğun olarak gündeme gelen dini yenileme olgusu, tecdid, ıslah, ihya gibi çeşitli kavramlarla ifade edilmektedir. Bu kavramlardan en yaygın ve erken dönem kullanımı bu konuda hadis rivayeti bulunmasından hareketle tecdid kavramıdır. Bu çalışmada tecdid kavramı özelinde İslam düşüncesinde ortaya çıkan dini yenileme anlayışları incelenmektedir. Araştırmada, etimoloji ve semantik biliminin yardımıyla…
Subliminal mesajların insan iradesi üzerindeki etkileri
İnsanlık tarihinin kadim dönemlerinden beri insanlar birbirlerini ikna etmeye ve farklı yöntemler kullanarak karşılarındaki insanların düşüncelerini etkilemeye çalışmışlardır. Muhataplarının fikirlerini değiştirerek kendi fikirleri doğrultusunda hareket ettirmeye çalışan insanoğlu bunun için farklı yöntemler geliştirmiştir. Gelişen teknoloji ile bu yöntemler gelişmiş ve farklılaşmıştır. Bu teknolojik gelişmelerin bir ürünü olan subliminal mesajlar ile insanın iradesine birtakım müdahalelerde bulunulmaya…
Hudûs-Gaye ve Nizam delilleri çerçevesinde kelam’da yaratılış
Biliyoruz ki Allah’ın varlığı ve yaratılış konuları, geçmişten günümüze her kesimin merakla ilgi duyduğu konulardır. Çünkü insanın doğasında bir varlığa inanma ve güvenme duyguları vardır. Yaratılış ise sürekli var olan ve merak uyandıran bir olgudur. Aynı zamanda Allah’ın varlığı ve âlemin yaratılışı arasında mutlak bir ilişki söz konusudur. Tez konusu seçiminde bu hususlar etkili olmuştur….
İlk İmami Şiilerde antropomorfik düşünce
Bu çalışma,“İlk İmami Şiîlerde Antropomorfik Düşünce”başlığı altında Tanrı tasavvuru dâhil birçok teolojik konuyu dinler ve mezhepler bağlamında ele almayı hedeflemiştir. Çalışma bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmada öne çıkan kavramlarla ilgili bilgi verilmiş, yanı sıra genel manada antropomorfizmim tarihsel gelişimine değinilmiştir. Birinci bölümde, Yahudilik, Hiristiyanlık ve İslamiyet öncesi Arap inancında yer alan…
İmam Ebû Hanîfe ile Mürcie’nin iman anlayışlarının mukayesesi
İman konusu mezhepler tarafından geçmişten günümüze kadar tartışılagelmiş ve Kelam ilminin en mühim konularından birisi olmuştur. Yaptığımız araştırmalar sonucunda Ebû Hanîfe ve Mürcie’nin iman anlayışı hakkında henüz bir çalışma yapılmadığını tespit ettik. Bu çalışmayı yaparken; Ebû Hanîfe ve Mürcie fırkasının iman anlayışlarını net bir biçimde ortaya koymaya çalıştık ve iki görüşün karşılaştırmasını yaptık. Bu görüşlerin…
Tanrı-insan ilişkisi bağlamında deizm
Deizm, inanç alanındaki iddialarını akıl ve bilimle haklı çıkarmaya çalışan felsefi-dinsel bir akımdır. Bu eğilimde, tüm dünyayı mükemmel bir şekilde yaratan, ancak işleyişine müdahale etmeyen Tanrı’ya olan inanç yatmaktadır. Deistler için Tanrı’nın evrene müdahalesini kabul etmek, onun eksik ya da yanlış yaratıldığını iddia etmek anlamına gelir ve bu, Tanrı’ın mükemmelliği için bir problemdir. Deizmdeki temel…
Vehbe ez-Zuhaylî’nin haberi sıfatlarla ilgili görüşleri
Arap Yarımadası’nda son dönemde yetişen âlimlerden birisi olan Vehbe ez-Zuhaylî (1932-2015), başta fıkıh olmak üzere tefsir, hadis ve İslam tarihi gibi farklı alanlarda eserler vermiştir. Eserleri birden fazla dile tercüme edilen Zuhaylî’nin, ülkemizde de birçok eseri Türkçe’ye çevrilmiştir. Bu çalışmada Zuhaylî’nin et-Tefsîru’l-Munîr adlı eserindeki müteşâbih (haberî) sıfatlarla ilgili görüşleri ele alınmıştır. Haberî sıfatlar, geçmişten günümüze…