Adudüddin el-Îcî’de varlık
Kelâmın müteahhirûn dönemi, felsefenin kavram ve birikiminden faydalanması yönüyle mütakddimûn döneminden farklılık arz etmektedir. Müteahirûn dönemde felsefenin konusu olarak kabul edilen hususların birçoğu kelâmın konuları arasına girmiştir. Bunların başında varlık modları olarak da ifade edilen zorunlu varlık, mümkün varlık, mümteni’ ile varlığın sahip olduğu alan itibâriyle tasnif edildiği mutlak varlık, zihinî varlık, haricî (aynî) varlık,…
Yeni İlm-i Kelâm bağlamında Darvinizm’e yazılan reddiyeler
19. yüzyılda kelam ilmini canlandırmak ve Pozitivizm, Materyalizm ve Darvinizm gibi akımların etkisiyle ortaya çıkan sorunları çözmek için İslam coğrafyasında kelam alanında ıslahat çalışmaları başlamıştır. Yaklaşık iki yüz yıl süren ve günümüzde de devam eden bu çalışmalar ile kelamın hem içerik hem de yöntem olarak yeniden şekillendirilmesi ve işlev kazanması amaçlanmıştır. Bu çalışmanın temel amacı,…
Fārābī’ye atfedilen üç eserin Hüseyin Atay’da yansımaları
İslam felsefesi geleneğinde Fārābī, ortaya koyduğu fikir ve teorileriyle muallim-i sānī (ikinci öğretmen) ününe sahiptir. Ancak hayatı ve eserleri hakkında kesin bilgilere sahip olunmaması ona atfedilen eserlerin otantikliği sorununu ortaya çıkarmıştır. Bu durum aidiyeti şüpheli olan eserler üzerinden Fārābī’ye atfedilen fikir ve teorilerin ona ait olup olmadığı sorununu beraberinde getirmiştir. Hüseyin Atay’ın Fārābī ve İbn…
Hac ve umreye dair çağdaş fetvalar ve ihtilaf yönleri: Derleme ve inceleme
Bu araştırma, hac ve umre ibadetlerinin yapıldığı dönemlerde karşılaşılan sorunları ve zorlukları incelemektedir. Hac ve umre ibadetleri, İslam’da önemli bir yer tutar ve bu ibadetlerle ilgili farklı mezhep ve görüşler arasında bazı konularda farklılıklar bulunmaktadır. İslam hukuku, insanların çıkarlarına hizmet etmeyi ve zararları önlemeyi amaçlayan bir hukuktur. Genellikle, çatışan menfaatler ve farklı çıkarların bir araya…
Risâlet kavramının kelam bağlamında değerlendirilmesi
Çalışmamız insan sorumluluğu ile yakından bağlantılı olan peygamberlik kurumuna ilişkindir. Peygamberlik Allah ile insan arasındaki iletişimi sağlayan dinin temel müesseselerinden biridir. Kur’ân-ı Kerîm’de ise bu kavram“nebi”ve“resul”olarak nitelendirilmiştir. Bu mükemmel müesseseyi idrak etmek, ondan istifade etmek insanlığa büyük faydalar sağlayacaktır. Zira insanın âlemle olan ilişkisinde, en sağlıklı koordinatları peygamberler temin etmiştir. Risâleti reddeden düşüncelere karşılık kelamcılar,…
Deist düşüncede vahiy ve mucizenin imkanı
İnsanoğlunun evreni anlama çabası tarihin her döneminde karşılaşılan bir durumdur. Bilimsel gelişmeler sonucu ortaya çıkan yeni bilgiler eşliğinde Avrupa yeni bir döneme girmiştir. Bu dönem, Aydınlanma Dönemi olarak değerlendirilmiştir. Aydınlanma Dönemi ile beraber bilimin gelişmesiyle Skolastik dünya değişmeye başlamıştır. Bu değişmeden etkilenen kurumun başında din gelmektedir. Aydınlanma Dönemi Deist düşünürlerin bilimsel bir din ortaya çıkarmak…
Elmalılı Hamdi Yazır’da Allah âlem ve insan tasavvuru
Bu çalışma, Elmalılı Hamdi Yazır’ın Allah, âlem ve insan tasavvurunu ele almakta ve Elmalılı, Elmalılı’nın yaşadığı dönemin özellikleri ve temel varlık alanlarına dair sunduğu resim açısından önem arz etmektedir. Elmalılı’nın Allah âlem ve insan tasavvuru çeşitli alanlarda kaleme aldığı eserler dikkate alınarak ortaya konulmuştur. Yapılan çalışma ile“Allah Tasavvuru”başlıklı Birinci Bölümde Elmalılı’nın fâil-i muhtâr bir Tanrı…
Bâkıllâni’nin Mu’tezileye bakışı (Temhîd kitabı örneğinde)
Kâdı Bâkıllânî, Eş’arî kelâm geleneğinin sistemleşmesinde ve bir disiplin haline gelmesinde büyük katkıları olmuş müdekkik bir âlimdir. O, Kelâm, Mezhepler Tarihi, Fıkıh Usûlü ve Kur’ân ilmi alanlarında kendisinden sonraki ilim adamlarını etkileyecek düzeyde eserler bırakmıştır. Bu çalışmamızda; müellifin hayatını, ders aldığı hocaları, eserlerini, fikrî dünyasını ve yetiştiği ortamın kültürel yapısını anlatmaya çalıştık. Bunlarla beraber onun…
İmam Mâtürîdî’nin rızık anlayışı
Geçmişten günümüze her çağda mezhepler arasında fikri ve itikâdi alanda birçok tartışma meydana gelmiştir. Her zaman ve her devirde kelâmî perspektifle yapılan tartışmalar belli oranda güncelliğini korumuştur. Çalışmamızın konusu olan rızık konusu da hiç şüphesiz tarihte tartışılmış ve her mezhep kendi ilke ve esasları doğrultusunda konuyu ele almaya çalışmıştır. Bu sebeple biz de İmam Mâtürîdî’nin…
İmam Mâtürîdî ve tabiat
Bu tez İmam Mâtürîdî’nin tabiat kavramına yaklaşımını ele almaktadır. Tabiat kavramı klasik literatürde çok farklı anlamları ihtiva etmektedir. Bizim araştırmamızda ise eşyanın yaratılışı itibariyle aslî özelliklere sahip olup, tabiî olarak fiillerini meydana getirebilen, soğukluk, sıcaklık, ıslaklık ve kuruluk unsurlarının karışımından eşyanın oluşumunu iddia eden kullanımı bağlamında incelenmektedir. Onun yaşadığı dönem incelendiğinde âlimlerin tabiat kavramına yaklaşımlarının…