Mutasavvıflarda insan hürriyeti ve kader İbnü’l Arabî ve Şihabeddîn Sühreverdî örneği
İnsan hürriyeti ve kader konusu insanlığın var olduğu günden bugüne kadar tartışılan meselelerden olmuştur. İslam düşünce tarihinde kelam ilminin teşekkülü ile insanın ihtiyari fiillerinde ne derece özgür olup olmadığı kader başlığı altında tartışılmıştır. Tasavvuf ilminin gelişmesiyle beraber mutasavvıflar da konu üzerinde eserler ortaya koymuştur.Çalışmamızda mutasavvıfların insan hürriyeti ve kader meselesine nasıl baktıklarını İbnü’l-Arabî ve Şihâbeddîn…
Cehm b. Safvân ve Mu’tezile kelamına etkisi
Cehm b. Safvân ve onun Mu’tezile kelamına etkisini incelemeyi hedeflediğimiz bu çalışma giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, amacı, kapsamı, yöntem ve planı ayrıntılı bir şekilde izah edilmiştir. İlave olarak giriş bölümünde Cehm b. Safvân ve Mu’tezile’nin görüşlerine ulaşabilmek için başvurduğumuz kaynaklar detaylı bir şekilde belirtilmiştir. Birinci bölümde Cehm b. Safvân’ın görüşlerinin…
İnanç konularında Mürcie’nin Kur’ânî dayanakları
İman kavramına yaptıkları farklı yorumlarıyla İslam düşünce sistemi içerisinde yer edinen Mürcie mezhebinin görüşlerinin toplum tarafından kabul edilmesinin asıl sebebi olan Kur’ân ayetlerinin bir arada bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu da bu alanda çalışma yapanların işini zorlaştırmaktadır. Makâlât, Kitâbu’l-iman, Ebu Hanife’nin beş eseri, Sönmez Kutlu’nun çalışmaları ve özellikle Ebu Fadl er Râzî’nin Hucecu’l-Kur’ân adlı eserinde konuyla…
Diyanet Gazetesi’nin inanç konuları açısından incelenmesi
Bu çalışma Diyanet Gazetesi’nin inanç konuları bakımından incelenmesini konu edinmektedir. 1968-1990 yılları arasında Başkanlığın süreli dini yayını olarak yayımlanan Diyanet Gazetesi’nin muhtevasında iman esasları, ibadet, ahlak, dini-sosyokültürel hayat, inanç ve birlik beraberlik konuları yer almaktadır. Kanun’da zikredildiği üzere Başkanlığın İslâm dininin inanç, ibadet ve ahlak esasları ile ilgili işleri yürütme görevi çalışmamızı şekillendirmiştir. Ayrıca çalışmada…
Şerhu’l-Akāid hâşiyelerinde varlık ve ulûhiyyet
Bu çalışma Mâtürîdî bir âlim olan Ömer en-Nesefî’nin akāid risalesine Eşʻarî kelâmcı Teftâzânî’nin yazmış olduğu Şerhu’l-Akāid adlı şerh ve bu şerhin üzerine yazılan bazı önemli hâşiyeleri kendisine konu edinmiştir. Teftâzânî’nin elinde Nesefî’nin kısa ve öz olan risalesi, felsefî kelâma giriş mesabesinde bir eser hüviyetine bürünmüş ve İslâm dünyasının birçok bölgesinde eğitim öğretim müfredatında temel eserlerden…
Mezhepler tarihi açısından hariciliğin ortaya çıkışı ve günümüz ekollerine etkisi
Haricilik, İslam’ın ilk asrında ortaya çıkmış, dini ve siyasi konulardaki aşırı görüş ve faaliyetleriyle bilinen bir siyasi mezheptir. Sünnî İslam geleneği Hâricîlerin ortaya çıkışını, ilk iç savaşın başlangıcı, erken dönem İslam’ın ilk bölünmesi olarak kabul eder. Başlangıçta, bu tamamen siyasi bir hareketti, ancak kısa süre sonra meşrulaştırmak ve destekçi kazanmak için sloganlar ve ayrıca kendi…
Din-bilim ilişkisi bağlamında Ernest Renan’ın iddiaları ve dinî temeller açısından tahlili (Namık Kemal örneği)
Ernest Renan’ın 1883 tarihinde Sorbon Üniversitesinde“İslâm ve Bilim”başlığı ile vermiş olduğu konferansa ilişkin pek çok eleştiri ve reddiye yayınları yapılagelmiştir. Renan’a reddiye yayınlamış olan yazarlar arasında Osmanlı aydınlarından Namık Kemal de yer almaktadır. Konferanstan üç ay sonra Namık Kemal“Renan Müdâfaanâmesi”risalesine başlamış ve dört ayda araştırmasını tamamlamıştır. Midilli Adası’nda kısıtlı imkânlar dahilinde fakat büyük bir heves…
Türkiye İslamcılığının Taliban algısı (1994-2001)
Mezhepler tarih boyunca hem bireysel hem toplumsal alanda birliktelik sağlamıştır. Mezheplerin bu birleştirici özelliğinin yanında toplumları ve bireyleri ayrıştıran bir tarafı da bulunmaktadır. Bazen bu ayrışma herkes tarafından kabul gören gerçeklerin dahi göz ardı edilmesine neden olmuştur. Türkiye ve Afganistan toplumları Hanefi mezhebine müntesip iki önemli millettir. Afganistan coğrafyasında farklı faaliyetleriyle bilinen Taliban’ı Türkiye İslamcılarının…
Hurufilik düşüncesindeki ‘Vech (İnsan yüzü)’ kavramının Alevi-Bektaşi kültürüne etkisi
Bu çalışma, Alevi-Bektaşi inanç sistemi ile Hurufilik arasındaki ilişkiyi“vech (insan yüzü)”kavramı üzerinden ele almayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada Hurufiliğin Alevi-Bektaşi inanç sistemi üzerindeki etkisi, niceliksel (tarihî, kültürel, doktriner) ve niteliksel (Tanrı-evren-insan ekseninde, sınırlı, göreli) parametreler üzerinden ve somut delillerle ortaya koyularak ilişkinin mahiyeti belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada, Hurufiliğin Alevi-Bektaşi inanç sistemi üzerindeki etkisinin sebeplerinin neler…
İmam hatip lisesi öğrencilerinin deizm algısı (Denizli ili örneği)
Çoğunlukla İslam’ın teistik anlayışına sahip insanların yaşadığı ülkemizde gençler arasında deizm gibi farklı inançlara yönelimin arttığı iddiaları gündemi sürekli meşgul etmektedir. Özellikle İmam Hatip Lisesi öğrencileri arasında deizmin yaygınlaştığı ile ilgili iddialar son dönemlerde daha sık dile getirilmekte ve bu okullar bazı çevreler tarafından deizm vb. akımların kaynağı olarak gösterilmektedir. Bu çalışmada İslam’ın inancına uygun…