Ebû Şekur es-Salimî’nin et-Temhîd fi Beyâni Tevhid adlı eseri bağlamında İmam Eş’arî’ye ve Bidat mezheplere yönelik eleştirileri
Ebû Şekûr es-Sâlimî, Semerkant şehrinin Keş bölgesinde H. V. asrın ilk yarısında doğmuş ve muhtemelen VI. asrın ilk çeyreğinde vefat etmiştir. Kendisi Hanefî-Mâtürîdî Kelam geleneğine mensup bir âlimdir. Sâlimî’nin Eş’arî’liğe eleştirisini ele alan bu çalışma giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın konusu, önemi, amacı, yöntemi ve kaynakları hakkında bilgi vermektedir. Birinci bölümde;…
Din-felsefe ilişkisi bağlamında kelami metodolojinin eleştirisi: İbn Rüşd örneği
Bu çalışma, düşünce tarihinin başat kavramları olan din, felsefe ve bilim kaynaklarının saha, kapsam ve sınırlıklarının belirlenmesi, geçirmiş olduğu safhaların ortaya konulması, aralarında kurulacak ilişki boyutlarının felsefe, kelâm ve bilim dallarındaki karşılığını ve kelâm metodolojisine filozofumuz İbn Rüşd tarafından yöneltilen eleştirileri konu edinmektedir. Din ve felsefenin temelleri ve önerme biçimleri birbirinden farklıdır. Dinin temelinde ve…
Kur’ân’da Kur’ân kavramı
Kur’ân-ı Kerîm, Arapça kelimelere kattığı yeni anlamlar ve kavramlara kazandırdığı yeni tarz sayesinde Arapların dil ve belağatlarında daha önce karşılaşmadıkları emsalsiz bir üslûp meydana getirmiştir. Kur’ân-ı Kerîm’de birçok önemli temel kavram yer almaktadır ve Kur’ân kelimesi de bu kavramlardan biridir. Çalışmamız, Kur’ân-ı Kerîm’de geniş bir yere sahip olan bu kavramın sözlük ve terim anlamı üzerinde…
Mehmed Emin Üsküdari ve Şerh-u Kaside-i Nuniyye fî Îlmi’l-Akaid isimli eserin kelam açısından tahlili
Hz. Peygamber döneminden sonra kelâm ilmi, mütekaddimin ve müteahhirin döneminleriyle birlikte zengin bir bilgi ve kültür seviyesine ulaşarak günümüze kadar taşınmıştır. Kelâm ilminin bu süreç içerisinde değerlendireceğimiz bir durak ise Osmanlı dönemindeki kelâm çalışmalarıdır. Osmanlı İmparatorluğu’nun 7. padişahı Fatih Sultan Mehmed Han döneminde medrese müfredatına kelâm kitaplarının dâhil edilmesiyle birlikte kelâm ilmi, en parlak dönemini…
Kelam-fıkıh usûlü ilişkisi -Fıkıh usûlünün inşaında kelamın belirleyiciliği-
Bu çalışma giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın girişinde kelam ve fıkhın tanımlarında geçen ortak unsurlar açıklanmış ve din bilimleri içinde kelam ve fıkıh usûlünün yeri ele alınmıştır. Çalışmanın birinci bölümü İslam hukuk teorisinin kelamî temellerine ilişkindir. Burada özellikle hüküm problemi üzerinde durulmuş ve hükümle ilişkili olmak üzere hâkim bahsi incelenmiştir. Öncelikle genel hukuk teorileri…
Sadruşşerîa’nın husn-kubh bağlamında felsefî ve kelamî eleştirisi
Bu çalışma, husn-kubh (iyilik-kötülük problemi) teorisini; ontolojik, epistemolojik ve ahlâkî çerçevede ele almakta; böylelikle husn-kubh düşüncesine bütüncül bir bakış açısı sağlamayı amaçlamaktadır. Bu çalışmada, husn-kubh teorisi bağlamında; İnsan fiilleri nedir ve nasıl var olmaktadır?, İyi-kötünün Tanrı ve insan fiilleri, iradesi ile olan ilişkisi nedir?, Bir şeyin iyi-kötü olması nasıl bilinir ve bu konuda aklın yetkinliği…
İran devriminin Türkiye’deki İslâmcı dergilere yansımaları (1976-2000)
İslâm’ı; inanç, ibadet, ahlak, felsefe, siyaset, hukuk, eğitim gibi her alanda akılcı bir metodla bütünsel olarak yeniden hayata hâkim kılma, Batı sömürüsünden ve zalim yöneticilerden kurtulma, hurafe ve taklitten arınmayı hedefleyen İslâmcılık düşüncesi bugün halâ ilmi çevrelerce yoğun olarak tartışılmaktadır. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinden itibaren bu hassasiyeti taşıyan dergiler İslâmcı düşüncenin oluşumunda ve gelişiminde önemli…
İbn Hazm’ın iman ile ilgili görüşleri
Sahabe döneminden günümüze kadar tartışılan imanın mâhiyeti konusunda Kur’ân ve sünnete uygun ve makul bir görüş ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çerçeve de mezheplerin farklı görüşler ortaya koyması sonucunda imanın mâhiyetiyle ilgili çeşitli tanımlar ortaya çıkmıştır. İman meselesinde çeşitli tanımların olması ve birlikteliğin sağlanamaması Müslümanlar arasında fikir ayrılığını ortaya çıkarmıştır. Mezheplerin iman tanımlarıyla bağlantılı olarak amel…
Hanbelî düşüncede haberî sıfatlar (Ebû Ya’lâ el-Ferrâ örneği)
Hanbelî düşüncenin önemli bir temsilcisi olan Ebu Ya’lâ el-Ferrâ’nın Haberî sıfatlar konusundaki düşüncelerini incelemeyi amaç edinen bu çalışma, söz konusu amaca ulaşmak için ilk bölümde haberî sıfatlar ve kelâmî ekollerde haberî sıfatların nasıl anlaşıldığı ve yorumlandığı konusunu incelemektedir. Ayrıca bu bölümde el-Ferrâ’nın düşüncesinin sınırlarını ve başkalarınkinden farklı yönlerini ortaya koyabilmek amacıyla hanbelî düşüncede haberî sıfatlar…
Materyalizmin din tasavvuruna karşı yeni ilm-i kelâmda din savunusu
Materyalizm, 18. yüzyıldan itibaren özellikle batı coğrafyasında kilisenin de baskıcı tutumuna bir başkaldırı olarak yayılmaya başlayan, maddeyi ve gözle görülen dünyayı esas alarak her şeyin maddeden ibaret olduğunu, maddeden bağımsız fizik ötesi bir alanın, yani metafiziksel öğelerin bulunmadığını, hayatta olup biten her şeyin sadece maddî sebeplerle açıklanabileceğini ifade eden, böylelikle de tabiat üstü bir gücün,…