Tezler

Sırrı Giridî’nin Nakdu’l-Kelam adlı eseri ve Kelâm ilmindeki yeri

Sırrı Giridî, Osmanlı Devleti’nde çeşitli görevler yapmış bir devlet adamıdır. Bu görevlerinin yanı sıra Kelâm, Tefsir, Mantık, Edebiyat ve Mezhepler Tarihi gibi farklı alanlarda kitaplar yazmış bir âlimdir. Kelâm alanında yazdığı Nakdü’l-Kelâm adlı eseri Şerh-i Akaid tercümesinden bazı kısaltma ve alıntı yapmakla kısmen tercüme kısmen telif şeklinde düzenlediği eseridir. Eserinde Ehl-i Sünnet’in görüşlerini ifade edip…

Erken dönem Mâtürîdiyye kelâmında hüsün-kubuh meselesi: Ebü’l-Yüsr el-Pezdevî örneği

Hüsün-kubuh meselesi Allah’ın insan ve âlemle olan ilişkisini ortaya koyan kelâmın en temel meselelerinden birisidir. Erken dönem Matürîdî kelâm âlimlerinden birisi olan Ebü’l Yüsr el-Pezdevî örnekliğinde yaptığımız bu çalışma, onun hüsün-kubuh anlayışını ortaya koymayı hedeflemektedir. Zira hüsün-kubuh meselesi, iyi ve kötünün âlemde bizâtihi bulunup bulunmamadığını ve âhirette sevâbı veyahut dünyada yergiyi âhirette ise cezayı hak…

Hüseyin Atay’ın içtihat anlayışı

Modern ile gelenekçi düşünceyi bünyesinde barındırıp, tefekkür perspektifinden hareket ederek, İslam düşüncesinin evrimleşmesinde en büyük katkı sahibi olan Atay, içtihatı müdafaa ettiğini kitaplarında açık bir şekilde görmemiz mümkündür. Geleneksel kültürün hakim olduğu irrasyonel karaktere sahip, düşünceyi eleştirerek akıl ve rasyoneliteyi öne çıkarmak suretiyle kendi sistemini inşa etmiştir. Fıkıh ilminin problemlerine içtihatıyla berrak cevaplar vererek, yeni…

Kelâmi bir problem olarak elem ve haz

Nitekim dünya âleminde varlığını inkâr edemediğimiz kadar iyilik ve kötülük vardır ve bunların sonuca yansıması elem ve hazdır. İslam Kelâmı açısından bu durum hayır ve şer kavramları ile alakalıdır. Bu bağlamda hayır ve şerrin yani elem ve hazzın kaynağının tespiti, insan fiilleriyle irtibatlandırılması ve Tanrı-insan ilişkisinin de açıklanması gerekmektedir. Kelam ekolleri elem ve haz kavramına…

İmam Mâtüridî’nin kelam sisteminde ölüm ve ölüm sonrası hayat

Tarih boyunca ölüm, ölümsüzlük, yeniden diriliş ve ölümden sonraki hayat kavramları gerek felsefeciler gerekse İslam âlimleri tarafından ayrıntılı bir şekilde tartışılmıştır. Konunun önemi insan hayatındaki etkisinden ileri gelmektedir. Çünkü bu kavramlara ait ortaya konan fikirler ya da oluşan inançlar üzerine hayatın inşa edilmesi insanın mutluluğunu doğrudan etkilemektedir. İnsan, bu dünyada ölümün mutlaka gerçekleşeceğine ve öldükten…

İslam mezhepleri’ndeki hurûfî öğeler ve Hurufiliğin Anadolu’da yayılması

İnsanların gündelik hayatlarını kolaylaştırmak için sesleri birer sembolle ifade etmeleri harfleri, somut olan varlığı soyut ifade etmek de sayıları ortaya çıkarmıştır. Başta her harf bir sayıyı temsil etmekteydi. İhtiyaçtan ortaya çıkan bu harf – sayı eşleştirmesi, harf ve sayılara yüklenen manalardan dolayı zamanla boyut değiştirmiştir. Eski kültür ve medeniyetler incelendiğinde farklı kültürlerin kullandığı sayı ve…

Christopher Hitchens’ın ateizm anlayışı

Bu tez, Yeni Ateizmin en önemli temsilcilerinden biri ve 2011 yılında vefat etmiş olan Christopher Hitchens’ın ateizm anlayışını ele almaktadır. Çalışmamızda Christopher Hitchens’ı seçmemizin en önemli sebebi Hitchens’ın eserlerinin Türkçeye çevrilmemiş olması ve vefat etmesine rağmen düşüncelerinin ve söylemlerinin etkisini sürdürmeye devam etmesidir. Ülkemizde Hitchens’tan bahseden kayda değer bir eser mevcut değildir. Bundan dolayı biz…

Bahâeddînzâde Muhyiddîn Mehmed Efendi’nin Risâletü’l-kazâ ve’l-Kader adlı eserinin tahkik ve tahlili

Halvetî-Bayramî meşayihinden Bahâeddinzâde olarak meşhur Muhyiddin Mehmed b. Bahâeddin (ö. 952/1545), şer’î ve aklî ilimlerde yetkin, kelâm ve tasavvufu mezcetmiş bir Osmanlı âlimidir. Bu çalışmada Bahâeddinzâde’nin, a’yân-ı sâbite ve istîdadlar temelinde ele alıp incelediği kazâ ve kader meselesine yaklaşımı, müellifin Risâletü’l-kazâ ve’l-kader adlı eseri bağlamında ortaya konmaya çalışılmıştır. Tezimiz giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. İlk…

Bedreddin İbn Cemâa ve Sünnî imamet/hilafet anlayışında farklılaşma arayışı

Tezimizin konusunu, Memlükler Devleti’nde uzun süre baş kadılık yapmış Bedreddin İbn Cemâa’nın (ö. 733/1333) imamet/hilafet hakkındaki görüşleri ve onun görüşlerinden hareketle o dönemde Sünni hilafet anlayışında meydana gelen değişimler oluşturmaktadır. Hz. Ebû Bekir’in Benî Saide Sakifesi’nde halife seçilmesiyle başlayan hilafet kurumu uzun süre varlığı korumuştur. Altı asra yakın bir süre varlığını devam ettiren kurumun belli…

Mülk Sûresi çerçevesinde itikadî konuların değerlendirilmesi

İtikada ilişkin konular Kur’ân-ı Kerîm’de bir bütün olarak değil de farklı sûre ve âyetlerde geçmektedir. Bu bağlamda Mülk sûresinde geçen bazı âyetlerin birtakım itikadî konular hakkında bilgiler ihtiva ettiği görülmektedir. Çalışmamızda Mülk sûresinde bulunan âyetleri hem kelâmi açıdan hem de müfessirler gözünden ele alarak itikadî açıdan değerlendirmeye çalıştık. Mülk sûresindeki itikadî konular üzerinde dururken, erken…