Ebû Mansûr el-Mâtürîdî ile Nûreddin es-Sâbûnî’nin nübüvvet anlayışlarının mukayesesi
Peygamberlik konusu; ilâhiyyât, nübüvvât ve sem’iyyât olmak üzere usûl-i selâse olarak bilinen İslam inancının üç ana esasından biridir. Peygamberlik kurumunun gerekliliğinin izahı ve bu kuruma yöneltilen eleştiri ve itirazlara cevap verilmesi, nübüvvet inancının temellendirilmesi açısından son derece önemlidir. Bu çalışma, Mâtürîdî kelâm ekolünün kurucu ismi Ebû Mansûr el-Mâtürîdî ile mezhebin teşekkül dönemi kelâmcılarından Nûreddin es-Sâbûnî’nin…
1980 ve 2000 yılları arasındaki İslamcı dergilerde tevhid:İktibas Dergisi örneği
Kelâm ilmi, temel inanç konularıyla ilgilenen bir ilim dalıdır. Hz. Muhammed, peygamberlik görevini aldığında toplumun içerisinde bulunduğu şirk inancıyla büyük bir mücadeleye girişmiştir. Bu mücadelenin adı tevhid ve şirk mücadelesidir. Bütün peygamberler gönderildikleri toplumlarda öncelikle şirke bulaşmış bir inanca karşı mücadele vermiş ve tevhidî bir toplum inancı oluşturma çabası içerisinde olmuşlardır. Konunun önemi sebebiyle tevhid…
İslâm kelâmında delâilü’n-nübüvve geleneği (hicri V. asır)
İslâm kelâmının temel esaslarından biri olan nübüvvet, insanın Tanrı’yla olan iletişimini sağlayan önemli bir müessesedir. İnsanın Hz. Âdemle başlayan dünya serüveninde Allah’ın lütfu ve inâyeti gereği çok sayıda peygamber gönderdiği bilinmektedir. Peygamberler Allah’ın elçileri olduklarını ispat etmek üzere tabiî yasaları bozan olağaüstülükler sergilemişlerdir. Bu bağlamda son peygamber Hz. Muhammed’in de nübüvvetini ispat edecek olağanüstülükler sergilediği…
Yaşayan Şiî Gulât fırkaların kutsalları
Şiî Gulât fırkalar, İslam Mezhepler Tarihinde kendine has dinî yorum biçimi, inanç esasları ve ibadet sistemleriyle önemli bir yer işgal etmektedir. Bu fırkaların bir kısmı, öne sürdüğü dinî ve siyasî iddialarında yeterli taraftar kitlesine ulaşamayıp tarihin tozlu sayfalarına karışmıştır. Ancak önemli bir kısmı, erken dönem Şiî Gulât birikiminden hareketle kendi epistemolojisini kurarak günümüze dek varlığını…
Türkiye’de İslamcı dergilerin dönemin din anlayışına etkileri: Hilal Dergisi örneği (1958-1993)
Türkiye’de 1900’lü yıllarda Sırât-ı Müstakîm dergisiyle İslâmcı yayıncılık başlamıştır. Ancak Cumhuriyetle birlikte İslâmcı dergicilik faaliyetleri sınırlandırılarak bir müddet devlet kontrolünde tek elden yürütülen bir yayıncılık süreci olmuştur. 1945 yılından itibaren Türkiye’de çok partili hayata geçişle birlikte İslâmcı dergiler, yeniden aktif yayın hayatına başlamıştır. Toplumun her kesimine kolay ve hızlı ulaşılabilmek konusunda dergiler ciddi öneme sahip…
Buhârî’nin Kitâbü’l-iman bölümünün müslüman düşüncesindeki iman tartışmaları bağlamında değerlendirilmesi
İslâmî terminolojide iman; güvende bulunmak, korkmamak, anlamında emn kökünden türemiştir. İman, inanmak ve güven içinde olmak demektir. Terim olarak, Yüce Allah tarafından Hz. Muhammed’e vahyedilenlerin doğru olduğunu kabul edip, inanmak demektir. Bu inanca sahip olana mümin denir. İslâm inancının ilahi vahye dayanması ve imana dair ilkelerin dinde asıl olması nedeniyle iman, kesin ve doğru bilgiye…
Kelamdaki ma’dûm meselesi ile tasavvuftaki a’yân-ı sâbite nazariyesinin karşılaştırılması
Kelamda ma’dûm kavramı farklı ihtilaflara sebep olmuştur. Mu’tezile ma’dûmların şeyiyyeti teorisi ile mümkün ma’dûmların cevher ve arazların failin tesiri olmadan dışta ayrışmış bir şekilde sabit olduğunu iddia etmiştir. Mu’tezile’nin bu teorisi Ehl-i Sünnet tarafından şiddetli tenkide maruz kalmıştır. Ehl-i Sünnet için ma’dûm mutlak olumsuzluktur. Allah’ın dışında zatlarının bulunması muhaldir. Ancak Mu’tezile’nin teorisi İbnü’l-Arabî tarafından benimsenerek…
Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’ın Hak Dini Kur’an Dili eseri bağlamında büyük günah anlayışı
Büyük günah konusu hicri ilk asırlardan itibaren ortaya çıkmış problemlerden birisidir. İslam tarihinde Cemel ve Sıffin hadiselerinde Müslümanlar arasında yaşanan savaşlar bu problemin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Büyük günah işleyenlerin iman bakımından ne durumda oldukları ve ahiretteki durumlarının nasıl olacağı ile ilgili tartışmalar oluşmaya başlamıştır. Kelamî açıdan, her bir ekol günah kavramını farklı bir açıdan…
Büveyhîler dönemi kelam çalışmaları
Bu çalışma Büveyhîler dönemi Kelam ilmi çalışmalarını konu edinmektedir. Genel olarak bu dönem Kelam anlayışlarının sistematize edildiği bir dönemdir. Kelam sorunlarının, araçlarının ve amaçlarının daha belirgin olarak ortaya çıktığı bu dönem siyasal bir iktidarın etkisi bakımından incelenmiştir. Çalışmada Büveyhîler dönemi din ve mezhep anlayışları, Kelam ekollerinin ilişkileri ve etkileşimleri, dönem içerisinde tartışılan sorunlar ve bu…
Türkiye İslamcılığı’nın gelenek meselesine bakışı: Sırât-ı Müstakîm/Sebîlürreşâd ve Beyânülhak dergileri örneği
Çalışmamız 19. yüzyılda modernleşme hadisesi ile birlikte yaşanan değişimin Müslüman düşüncesine nasıl yansıdığı ve Müslüman aydınların düşüncelerini nasıl farklılaştırdığı sorularına gelenek meselesi bağlamında cevap aramaktadır. Bahsi geçen soruların cevapları bağlamında dönemin gazete ve dergileri Müslüman düşüncesinin dile getirildiği en etkili mecra olarak karşımıza çıkmaktadır. İslamcılık hareketi ise bünyesinde barındırdığı farklılıklar ile bu mecralarda Müslüman düşüncesinin…