Aşırı Şii fırkalarda Tanrı’nın cisimlendirilmesi inancının gelişim süreci
İnsanlık tarihine baktığımızda her dinin inanç sisteminde yaratıcının belli özelliklerde açıklandığını görmekteyiz. Çünkü insanın yaratıcıyı çeşitli tasavvurlarda açıklama isteği insanın zihninde bulunan boşluk veya belirsizliği kabul edememe durumundan kaynaklanmaktadır. İnsan soyut düşüncede bile olsa boşluğu veya belirsizliği kabul etmek istemez. O boşluğu netliğe kavuşturan düşüncelerin arayışı içinde olur. Gulat fırkalarda bu düşünceleri netliğe kavuşturur. Her…
Lise öğrencilerinin ahlâkî değerlerinin kelâmî açıdan değerlendirilmesi (Diyarbakır örneği)
İnsanlık tarihi boyunca ahlâk, toplumların düzeni, bireylerin hem dünyevî hem de uhrevî mutluluğu açısından vazgeçilmez bir unsur olmuştur. Disipliner bir yapıya sahip olmasa da teorik anlamda en eski toplumlarda bile bazı ahlâkî değerlerin var olduğu kabul edilmektedir. Günümüz dünyasında ve yaşadığımız toplumda da farklı ahlâk anlayışları ve değer alanlarının olduğunu görebilmekteyiz. Özellikle gençlerimizin ahlâkî tavırlarının…
İmamiyye Şia’sına göre imamet
Bazı alanlarda yapılan çalışmalar, eksik veya yanlış olduğu için ihtiyaca cevap vermemesi bakımından yeniden ele alınması gerekebiliyor. Bunun farklı sebepleri vardır: Araştırılan konu herhangi bir mezhebin hassas konusu ise aynı hassasiyeti korumaya çalışarak doğru bir şekilde araştırılmalı ve açıklanmalıdır. Ayrıca, bir mezhebin görüşü ele alındığında farklı mezheplerin kaynaklarına da müracaat edilmeli ve taassuptan uzak bir…
Kâdî Abdülcebbâr’da Hz. Muhammed’in peygamberliğinin ispatı
Bu çalışmada hicri dördüncü yüzyılda yaşayan ve İslâm’ın akılcı ekolü Mu’tezile’ye mensup Kâdî Abdülcebbâr’da Hz. Muhammed’in peygamberliğinin ispatı incelenmiştir. Müellifin görüşleri tespit edilirken kendi eserleri olan el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhîd ve’l-Adl, Şerhu’l-Usûli’l-Hamse ve Tesbîtü Delâili’n-Nübüvve en çok yararlanılan kaynaklar olmuştur. Çalışmamız giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, amacı, yöntemi ve kaynakları açıklanıp, Kâdî…
Eşari usulcülerin nakli delil teorisinin usul ve kelam açısından analizi
Naklî delil, dinî ilimlerin temel dayanaklarından biri olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle, vahyin tamamlanmasının ve İslam’ın farklı milletler arasında yayılmasının ardından, Müslüman âlimler hemen naklî delilin hüccet olmasını temellendirme, onu yanlış anlamalardan koruma ve karşılaşabileceği sorunları ele alma gayreti içine girmiştir. İslam düşüncesi içerisindeki farklı ekoller, kendi bilgi teorileri çerçevesinde naklî delilin temellerini ve onu…
مُحَصِّلُ المسائلِ الكلاميةِ لنوعي أفندي دراسة وتحقيق
Osmanlı Devleti’nde ilmî birikimi, icraatları ve nüfuzuyla etki etmiş bir çok âlim yetişmiştir. Bahse konu ulemadan birisi de Kanunî Sultan Süleyman (1522-1566), II. Selim (1566-1574), III. Murat (1574-1595) ve III. Mehmet (1595-1603) döneminde bir çok alanda eserler kaleme almış Nevʿî Efendi’dir. Çalışmamızın konusu, Nevʿî Efendi (D.940/1533-Ö.1007/1599) olarak bilinen Yahyâ b. Ali b. Nasûh’un Muḥaṣṣılü’l-Mesâili’l-Kelâmiyye adlı…
İbni Cerir et-Taberî’nin Dinin İşaretlerine Bakış isimli eserindeki Akâid konularını öğretmedeki yöntemi
Bu bilimsel tez, İmam Ebu Cafer Muhammed bin Cerir et-Taberi’nin (ö. 310 h.) İslami inanç alanındaki düşüncesini,“et-Tebsir fi Mealimi’d-Din”adlı eserine dayanarak metodolojik bir şekilde incelemektedir. Bu çalışma, İmam Taberi’nin İslam mirasındaki yüksek bilimsel konumu ve Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat metoduna göre İslami inancın temellendirilmesi ve açıklanmasında oynadığı merkezi rol nedeniyle büyük önem taşımaktadır. Tez, bir giriş…
Zemahşeri’nin el-Keşşaf’ında kader anlayışı
5/11. yüzyılın ikinci yarısı ile 6/12. yüzyılın ilk yarısında yasamış olan Zemahşerî, her ne kadar tefsir disiplini ile ilgili yapmış olduğu çalışmalar ve bilhassa el-Keşşâf isimli eseri ile şöhret bulmuş olsa da Arap dili ve belagatı ve Kelâm ilmine olan vukufiyeti ile de bilinen Mu’tezilî bir âlimdir. Zemahşerî’nin, kendisinden sonraki tefsir literatürünü önemli ölçüde şekillendirdiği…
Endülüs’te ircâ düşüncesi (İbn Hazm örneği)
Endülüslü İslam bilgini İbn Hazm, fıkıh, usul, hadis, kelam, felsefe, tarih ve edebiyat gibi birçok alanda eserler vermiş çok yönlü ve üretken bir müelliftir. Zahirîlik mezhebinin ikinci kurucusu ve en büyük temsilcisi olarak kabul edilen İbn Hazm, mezhepler tarihi alanında da öne çıkmaktadır. Devletin en üst kademelerinde görev alması ve Endülüs’ün çalkantılı yıllarına şahit olması,…
Kasabbaşızâde’nin Risâle-i İ’tikâdiyye eserinin tahlil Ve değerlendirmesi
Bu çalışmada Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyılı, reformlar asrında yetişmiş bir şahsiyet olan Kasabbaşızâde İbrahim Efendi (ö. 1236/1820) ve Risâle-i İ’tikâdiyye/Risâle fî İ’tikâd-ı Ehli’s- Sünne ve’l-Cemâat eseri üzerinde tahliller ve değerlendirmeler yapılmıştır. Kasabbaşızâde’nin adı 1201/1787 yıllarında Süratçi Nâzırlığında devlet vazifesi alarak I. Abdülhamid (ö. 1204/1789) devriyle (1187-1203/1774-1789) zikredilmeye başlamıştır. Kasabbaşızâde, II. Mahmud (ö. 1255/1839) devrinin (1222-1254/1808-1839)…