İlk dönem Eş’ârî kelâmında istidlâl bi’ş-şahid âle’l-ğâib yöntemi
İlk dönem kelâmında Tanrı’nın zatı ve sıfatları hakkında yargıda bulunabilmenin imkânının kendisinde sağlandığı en önemli araç, istidlâl bi’ş-şahid âle’l-ğâib yöntemidir. Özellikle ilk dönem Eş’ârî kelâmcıları tevhid-tenzih çerçevesinde inşa ettikleri bilgi sistemleri ve ontolojileri ile yöntemi diğer ekollerden farklı bir şekilde ele alıp sistemleştirmiş, Tanrı’nın sıfatlarını ispat etme hususunda bu yöntemi sıklıkla kullanmışlardır. İlk dönem Eş’ârîleri…
İbn Tûmert’in kelâmî görüşleri
Muhammed İbn Tûmert, 12. yüzyılda Mağrib’in dini düşüncesine ve siyasetine etki etmiş bir şahsiyettir. Genç yaşında ilim öğrenmek için Mağrib’ten Endülüs topraklarına geçerek bir süre Kurtuba’da dersler almıştır. Burada aradığını bulamayınca doğu yolculuğuna çıkmış, İskenderiye, Mekke, Medine ve Bağdat gibi şehirlerde Müslüman bilginlerin derslerine katılarak hadis, fıkıh, mantık ve kelam ilimlerini öğrenmiştir. Zengin bilgi birikimi…
Kur’an-ı Kerim’de ecel (Objektif çalışma) / The term in the Holy Quran (Objective study)
Bu tezin amacı Kur’ân’da kullanılan ecel kavramını açıklığa kavuşturmak, ecelle ilgili mesele ve ahkamı açıklamaktır. Konunun en değerli araştırmalardan olan Kur’ân araştırmaları ve tefsir alanıyla ilgili olması araştırmanın önemini ortaya koymaktadır. İlahi hitabın sırlarına ışık tutmaya çalışılmış, ecel kavramının Kur’ân’daki manası ve lafzın sevkelişindeki ihtilaf tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırma lagavî tefsir çalışması veya Kur’ân’la ilgili…
17. yüzyıl Osmanlı âlimi Ali Haîfe ve itikâdî kimliği
17. Yüzyıl Osmanlılar için artık yükselmenin durduğu ve duraklamanın yaşandığı bir zaman dilimidir. Yaşanan bu duruma yönelik çözüm önerilerine dair dönemin bürokratları ve âlimleri tarafından siyasetnâme/nasihatnâme türünde eserler yazılmış, bunların bir kısmı padişaha sunulmuştur. Öte yandan dinî ilimler sahasında da bazı kişi ve kesimler yaşanan sorunları itikatta ve amelde dinin özünden uzaklaşıldığı ve sonradan ortaya…
Tebliğ Cemaati’nin Afganistan’daki faaliyetleri
Dünyadaki en kalabalık ve en büyük hareketlerden biri olan Tebliğ Cemaati, Diyobendi medrese geleneğinin bir kolu olarak Hindistan’da Muhammed İlyas el-Kândehlevî tarafından 1926’de kurulan ve bireysel düzeyde takvayı savunan uluslararası dini bir harekettir. Temel felsefesi iman tazelemek, kendine has bir yöntem ile tebliğ çalışmalarını sürdürmek olan Tebliğ Cemaati, tamamen siyasetten uzak bir çalışma yürütmeyi yeğlemektedir….
Kuantum fiziği bağlamında mûcizenin imkânı
Bu çalışma, Newton fiziğinden sonra ortaya çıkan ve yeni bir âlem tasavvuru sunan kuantum fiziğinin özellikle semavi dinlerde bulunan mûcize mefhumunu yeniden ve muhtelif boyutlarıyla canlandırması sebebiyle ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda en büyük gaye İslâmiyet’in evreni anlamada insanlara ibraz ettiği bütüncül bakış açısını ve Müslüman âlimlerin, İslâmi kimliğinden yola çıkarak yaptığı tespitleri öne çıkartarak İslâmiyet’in…
Vehhabilik akaidi ve kelam ilmi açısından değerlendirilmesi
Vehhabilik dini bir yapı olduğu için akidevî yönü ile büyük önem taşımaktadır.“Vehhabilik Akaidi ve Kelam İlmi Açısından Değerlendirilmesi”adını verdiğimiz bu çalışmada, kendini selefî bir hareket olarak niteleyen Vehhabi düşüncenin, akidevi görüşleri tespit edilerek, klasik Kelam (Matüridîlik ve Eş’rîlik) açısından değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmada Vehhabiliği, tarih boyunca var olan geleneksel ve tarihi Kelam metodudundan farklı kılan noktalar…
Maturidi’de adalet-hikmet ilişkisi
Çalışmanın birinci bölümünde adalet ve hikmet kelimelerinin sözlük ve terim anlamları ele alındı. Bu kelimelerle yakın anlamdaş bazı kelimelerin üzerinde durulmuştur. Kelam alimlerinine göre adalet ve hikmetin hangi anlamlara geldiğini ve nasıl yorumladıklarını üzerinde duruldu. Bu kelimelerin Kur’an’da hangi manada kullanıldıklarını ve bu kelimelere verilen anlamlarını da mümkün olabildiğince aktarmaya gayret gösterdik. İkinci bölümde Adalet…
Konyalı Mehmed Vehbi Efendi’nin nübüvvet anlayışı
Mehmed Vehbi Efendi (1861-1949) Osmanlı’nın son dönemine ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarına şahit olmuş, medreselerde hocalık yapmış, Kelâm, Tefsir ve Hadis alanında eser telifinde bulunmuş, fikir ve siyaset adamıdır. Vehbi Efendi’nin yaşadığı dönem siyasi anlamda çalkantılı bir dönemdir. Kendisi bu dönemde önemli görevler üstlenmiş olmasına rağmen ilmî yönünü de ihmâl etmemiş farklı alanlarda eser telifinde…
Mu’tezile’nin ihbât ve istihkak teorisine Fahreddin er-Râzî’nin eleştirisi
Kelam ilminde ihbât ve istihkak, ulûhiyet üst başlığı ef’âl’i-ibâd alt başlığı altında tartışılan iki kavramdır. Ekoller, bu iki kavrama yükledikleri anlam nispetinde Allah-insan ilişkisini belirlemeye çalışmışlardır. Kelam sistemlerini Allah merkezli bir paradigma üzerine inşa eden ekoller istihkak odaklı bir ilişkiyi öngörürlerken, insan merkezli düşünenler ise ihbâtı daha çok ön plana çıkarmışlardır. Her iki cenahın hemfikir…