Bu makalemizde, İnsanın hürriyeti problemini Tanrı’nın aşkınlığı ve içkinliği bağlamında ele alarak insanın özgür olup olamayacağını felsefi bir perspektifle değerlendirmelerde bulunarak tutarlı bir şekilde irdelemeyi ve tartışmayı hedeflemekteyiz. İnsanın özgürlüğü bağlamında düşünce tarihine baktığımızda, Tanrı’nın aşkınlığı ve içkinliğiyle ilintili olarak tartışılan insan hürriyeti, klasik teizm ile açık teizmin sözü edilen konu hakkındaki temel düşünceleri ve tartışmaları çalışmamız açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmamızın esas amacı geleneksel ve açık teizm perspektifinden bakarak Tanrı’nın ezeliliği ile insan hürriyetinin bir arada olup olamayacağı problemini sorgulamaktır. Antik dönemden bu yana filozofları, teologları büyüleyen ve hayrette düşüren bu problemin çözüme kavuşturulması noktasında düşünürlerin kendi aralarında çok büyük tartışmalar yaptığı görülmektedir. Açık teizm taraftarları zaman açısından Tanrı’nın içkin olduğunu iddia ederken klasik teizm taraftarları ise aşkın olduğunu ileri sürmüşlerdir. Geleneksel teizm, Tanrı’nın, insanın gelecekte yapacağı eylemleri hakkında önceden zaman bağlamında bir bilgiye sahip olduğunu ve insanın yaptığı eylemlerinde de özgür olduğunu iddia etmektedir. Açık teizm ise Tanrı’nın zamana bağlı bilgisiyle insanın hürriyetinin bir arada savunulamaz düşüncesine sahiptir. Dolayısıyla Tanrı’nın mutlak bilgisi bu bakımdan sınırlıdır. Bundan dolayı Tanrı, zamanın içinde olmalıdır. Netice itibariyle, geleneksel yaklaşımların perspektifleriyle konuya Tanrı-âlem, Tanrı-insan ilişkisi bağlamında baktığımızda insan hürriyetini savunmanın ve konumlandırmanın ne kadar zor olduğu anlaşılmaktadır. Açık teizmin de bu hususta eleştirilerden uzak, objektif, tutarlı, rasyonel ve makul bir çözüm ortaya koyamadığı görülmektedir. Makalemiz geleneksel teizmin yaklaşımlarına karşı açık teizmin liberteryan/özgürlükçü argümanlarını dikkate alarak insanın hürriyetini konu edinmektedir.
| Yazar: | Sait POLAT |
| Yayın: | İslami İlimler Araştırmaları Dergisi |
| Cilt: | |
| Sayı: | 10 |
| Sayfa: | 46 – 65 |
| Tarih: | 2021 |
| DOI: | |
| ISSN: | 2587-1757 |
| URL: | https://dergipark.org.tr/tr/pub/iiad/issue/66229/1011609 |
