Tanrı için “Zorunlu Varlık” terimini kullanması İbn Sînâ’nın felsefî-teolojik düşünceye kazandırdığı en önemli yeniliklerden biridir. Zorunlu Varlık terimi hem İslam hem Batı düşüncesinde büyük kabul görmüş, ontolojik delil, kozmolojik delil, varlık-mahiyet ayırımı, varlığın yüklem olma/ması ve ilahi basitlik gibi tartışmaların odağında yer almıştır. Geç dönem İslam düşüncesinde metafizik tartışmaların sürdürüldüğü en güçlü ve uzun soluklu mecralardan bir haline gelen Nasîruddîn Tûsî’nin Tecrîdü’l-İ‘tikâd adlı kısa ve veciz eseri üzerine yazılan şerh ve haşiye geleneğinde tartışılan temel meselelerden biri de Zorunlu Varlık’ın zorunluluğunun nasıl anlaşılması gerektiği problemidir. Tartışmanın esası Tanrı’nın basitliğiyle zorunluluğu arasında bir çelişki bulunup bulunmadığı problemine dayanmaktadır. Bir taraftan Tanrı’nın varlığı ile mahiyetinin özdeş olduğunu söyleyip diğer taraftan Tanrı’nın zorunluluğunu zatının/mahiyetinin varlığı gerektirmesi biçiminde tanımlamak ilk bakışta basitlik ile zorunluluk arasında bir tenakuz olduğu sonucuna götürebilir. Bu makalenin amacı Tûsî’nin üç önemli yorumcusunun, İsfehânî, Ali Kuşçu ve Devvânî’nin Zorunlu Varlık’ın zorunluluğunun keyfiyeti hakkındaki görüşlerini ilahi basitlik açısından analiz etmektir. Ayrıca giriş kısmında klasik İslam düşüncesi çalışmalarında takip edilmesi gereken yöntem hakkında kısa, eleştirel bir değerlendirme de yapılmaktadır.
| Yazar: | Engin Erdem |
| Yayın: | Beytulhikme An International Journal of Philosophy |
| Cilt: | 11 |
| Sayı: | 2 |
| Sayfa: | 659-682 |
| Tarih: | 2021 |
| DOI: | 10.18491/beytulhikme.1782 |
| ISSN: | 1303-8303 |
| URL: | https://beytulhikme.org/index.jsp?mod=makale_tr_ozet&makale_id=65596 |
