Büveyhîler, Zeydî-Mu’tezilî geleneğin olduğu bir coğrafyada zuhur etmiş ve Sünnî Abbâsî yönetimini bir asrı aşkın süre hâkimiyeti altına almış Şiî bir hanedan-lıktır. Bu süre zarfında bünyesinde İmâmiyye ve Mu’tezile alimlerini himaye ede-rek, İmâmî ve Mu’tezilî fikirlerin yaygınlaşmasında ve kaynaşmasında etkin bir rol oynamıştır. Büveyhîler döneminde İmâmiyye’nin rasyonel bir kimlik kazanmasında etkili olan Şeyh Sadûk, Şeyh Müfîd, Şerîf Murtazâ, Şerîf Radî ve Ebû Ca’fer et-Tûsî gibi alimler yetişmiştir. Şeyh Sadûk hariç bu alimlerin hepsi Ebû Abdillah el-Basrî, Ali b. Îsâ er-Rummânî, Muhammed b. İmrân el-Merzübânî ve Kâdî Abdül-cebbâr gibi dönemin önemli Mu’tezilî alimleri nezaretinde yetişmiş ve Mu’tezilî fikirleri bizzat onların derslerinde öğrenmişlerdir. İmâmiyye erken dönemde ahbâr merkezli bir yapıya sahipken Büveyhîler döneminde Mu’tezilî fikirlerin etkisiyle rasyonel bir görünüm kazanmıştır. Dönemin İmâmiyye alimleri Mu’tezile’nin fikir dünyasını kendi sistemlerine taşımışlar ve akılcı bir bilgi sistemi oluşturarak tevhîd ve adalet meselesinin tamamında, va’d ve vaîd ile nübüvvet meselesinin bir kıs-mında Mu’tezilî fikirleri benimsemişlerdir. İhtilaf ettikleri imâmet meselesini izah etmede ise Mu’tezilî yöntemden istifade etmişlerdir. İmâmiyye’de Mu’tezilî fikir-ler ekseninde gerçekleşen bu rasyonel dönüşüm Şeyh Sadûk’tan Ebû Ca’fer et-Tûsî’ye zamanla tedrici olarak gerçekleşmiştir. Bu dönüşümün en etkili isimleri ise Şeyh Müfîd ile Şerîf Murtazâ olmuştur. Bu bağlamda çalışmamızın birinci bölü-münde Büveyhîler döneminde meydana gelen Mu’tezile-İmâmiyye etkileşiminin siyasî-tarihî arka planı, ikinci bölümünde ilmî temeli, üçüncü bölümünde ise fikrî yapısı incelenmiştir.
| Yazar: | BEKİR ALTUN |
| Tür: | Doktora |
| Üniversite: | İstanbul Üniversitesi |
| Danışman: | PROF. DR. HALİL İBRAHİM BULUT |
| Yayın Yeri: | İstanbul |
| Tarih: | 2022 |
| Sayfa: | 394 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
