Şeyh Sadûk ve Mu‘tezile-İmâmiyye Etkileşimindeki Rolü
Mu‘tezile ile İmâmiyye arasındaki entelektüel ilişki hicrî ikinci asrın ilk yarısına kadar dayanmaktadır. Erken dönem kaynaklarda bu dönemde yaşayan her iki mezhep âlimlerinin çeşitli konularda birbirini etkilediği zikredilmiştir. İki mezhep arasındaki etkileşimin en somut örnekleri ise Büveyhîler döneminde meydana gelmiştir. Hem Mu‘tezile’nin hem de İmâmiyye’nin önde gelen bazı âlimleri bu dönemde yaşamıştır. Bunlardan biri de…
11/17. Asırda Bir Şiî Alimin Tasavvuf, Felsefe ve Tıp Hakkında Fetvaları Muhammed Tâhir Kummî: Risâle-i Suʾâl u Cevâb -Neşir ve Tahlil-
Bu çalışmada 11/17. asrın meşhur tasavvuf ve felsefe muhaliflerinden Muhammed Tâhir Kummî’nin (öl. 1098/1687) bildiğimiz kadarıyla İran kütüphanelerinde tek nüshası bulunan; tasavvuf, felsefe ve tıp gibi konularda verdiği fetvaları ihtiva eden Risâle-i Suʾâl u Cevâb isimli risalesinin neşri sunulacak ve söz konusu risale ile ilgili kısa bir değerlendirme yapılacaktır. Kum şehrinin şeyhülislâmı olan Muhammed Tâhir…
Öğrencilerinin Gözünden Prof. Dr. Hasan Onat “İlme Ve İnsanlığa Adanmış Bir Hayat”
Bu makale, “Öğrencilerinin gözüyle Prof. Dr. Hasan Onat kimdir?” sorusu üzerine kurgulanmıştır. Hasan Onat’ın doktora tez danışmanlığını yaptığı öğrencilerinin ifadeleriyle insani, eğitimci ve akademik yönü, mezhepler tarihi alanına katkısı ile yetiştirdiği öğrencilerine bıraktığı bilimsel miras ve geleneğin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden fenomonolojik yaklaşıma göre tasarlanmıştır. Çalışmadaki katılımcıların belirlenmesinde amaçlı örnekleme tekniklerinden önceden belirlenen…
Prof. Dr. Hasan Onat’ın Alevilik-Bektaşilikle İlgili Görüşlerine Dair Bir İnceleme
Hz. Peygamberin vefatından sonra Müslümanlar din anlayışlarında farklılaştılar. Bu farklılıklar klasik dönemde mezhep ve tarikat modern dönemde cemaat adı verilen dini gruplar olarak kurumsallaştı. Türkiye’deki cemaatler büyük ölçüde tasavvufî geleneğe bağlı olarak ortaya çıkan dini gruplardır. Bu makalede önce yakın dönemde kaybettiğimiz İlahiyatçı akademisyen Prof. Dr. Hasan Onat Hocamızın tarikat ve cemaat gruplarıyla ilgili görüşleri,…
İslam Mezhepleri Tarihi Ders Kazanımlarının Ölçme ve Değerlendirmesinde Beceri Temelli Çoktan Seçmeli Madde (Yeni Nesil Soru) Kullanımı
Bu çalışmanın konusu İslam Mezhepleri Tarihi ders kazanımlarının ölçme ve değerlendirmesinde beceri temelli çoktan seçmeli madde (yeni nesil soru) kullanımıdır. Bu çerçevede çalışmada okuma, matematiksel, fen bilimleri beceri setinden okuma becerileri esas alınmış, İslam Mezhepleri Tarihi ölçme ve değerlendirmesinde bazı okuma becerilerine ait örneklerle çalışma sınırlandırılmıştır. Kalite ve akreditasyon süreçlerinin bir parçası olarak ders kazanımlarının…
İsmâilî Yaratılış Düşüncesi: Ebû Ya‘kûb es-Sicistânî’nin Emr Teorisi Örneği
İsmâilîliğin 4./10. yüzyıl Horasan-Mâverâünnehir dâîlerinden Ebû Ya‘kub es-Sicistânî, (ö. 361/971’den sonra) Yeni Eflâtunculuğu mensubu olduğu mezhebin görüşlerine uyarlamıştır. Yeni Eflâtunculuğun ezelî âlem anlayışına karşı yoktan yaratmayı savunan İsmâilîliğin uzlaştırılma çabası, bir tür ara formülün ihdasını gerekli kılmaktadır. Bu uzlaştırma çabasının yanında, Tanrı’nın yaratılanlarla en alt seviyede ilişkilendirildiği aşırı tenzih anlayışı, Yeni Eflâtunculukta görülen Tanrı’nın varlığa…
Pakistan’da Cemâat-i İslâmî Algısı (İslâmâbâd Örneği)
Cemâat-i İslâmî, Güney Asya’da ortaya çıkan etkili İslâmî hareketlerden biri olarak, 26 Ağustos 1941’de, Hint alt kıtasında, Seyyid Ebu’l-A’lâ Mevdûdî’nin daveti üzerine yetmiş beş kişi tarafından İslâmî dirilişi başlatmak üzere Pakistan’ın Lahor şehrinde kuruldu. Cemâat-i İslâmî’nin en büyük hedefi Pakistan’da İslâmî bir devlet kurmaktır. Cemâat-i İslâmî’ye göre din ve siyaset birbirinden ayrılmaz. Bütün çalışma ve…
Cemevlerine Yasal Statü Verilmesi ve Bu Kapsamda Yürütülen Bazı Tartışmalara Dair
Bu çalışma Türkiye’de cemevlerine yasal statü verilmesi kapsamında gündeme taşınan bazı tartışmaları ele almaktadır. Bu tartışmalar, 2022 yılının Ekim ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın devlet tarafından yeni inşa edilen bazı cemevlerinin açılışını yapması ve yapılacak olanların temelini atması münasebetiyle düzenlenen program sonrasında yeniden sıcak gündem oluşturmuştur. Müteakip gelişmelerde önce konu hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayımlanmış, sonra…
Vehhâbîliğin Bid‘at Anlayışı ve Bid‘atlarla Mücadele Yöntemi
Bid‘at kavramı, İslam literatürüne asr-ı saâdet döneminden itibaren girmiştir. Aktüelliğini neredeyse hiç kaybetmeden günümüze kadar gelmiştir. İslam Tarihi boyunca İslam’ı tecdid ve ıslah çalışmalarının gözbebeği olan bid‘at kavramı, bu ıslah ve tecdid hareketi etrafında toplanan grupların kullandıkları en önemli materyaldir. Bid‘at kavramının etkin bir şekilde varlığını devam ettirmesinin bazı sebepleri ise İslam topraklarının büyümesiyle farklı…
Şerhu’l-Akîdeti’t-Tahâviyye’nin Ekmelüddîn el-Bâbertî’ye Nispeti Meselesi
Ekmelüddîn Bâbertî (öl. 786/1384), Hanefî fıkıh ve kelam geleneğinin önemli isimlerinin başında gelmektedir. Onun bu gelenek içindeki önemi sadece kendi döneminde Hanefîliği güçlü şekilde temsilinden değil kaleme almış olduğu eserlere de dayanmaktadır. Farklı alanlarda pek çok eser kaleme almış olan Bâbertî’nin, özellikle fıkıh ve kelam alanında öne çıktığı görülmektedir. Bu sebeple onun söz konusu alanlardaki…