Yeni Bir Usul Arayışı Bağlamında Günümüz Selefîliğinin Mezhep Algısı

Günümüz Selefîleri, kendilerini Ahmed b. Hanbel’e (ö. 241/855) devamında İbn Teymiyye’ye (ö. 728/1328) ve İbn Kayyim el-Cevziyye’ye (ö. 751/1350) dayandırırlar. Fakat Günümüz Selefîliğinin zihinsel yapısının oluşmasında bu zâtların bazı görüşlerinin katkısı olsa da teorik temellerinin Muhammed b. Abdülvehhâb (ö. 1206/1792) ile sağlandığını ve böylelikle Vehhâbîlik’le büyük ölçüde özdeşleştiklerini söylemek mümkündür. Günümüz Selefîlerinin en bariz özelliği genişleyen coğrafya ile beraber gündeme gelen yeni konularda konuşmayı uygun görmemektir. Takipçilerine göre bu hareketin hedefi İslâm’ın başlangıçtaki saflığına döndürülmesi ve bid’atlerle mücadele etmektir. Dolayısıyla ilk üç asırdan sonra İslâm düşünürleri tarafından geliştirilen tüm düşünce ve fikirler, mezhepler, üretilen dinî tecrübe birer dalâletten ibarettir. Kendisine özgü bir metodolojisi bulunan ve herhangi bir meseleyi ispata çalışan her hareket ve mezhep Selefî anlayışta meşru değildir. Bu bağlamda Yemenli bir Selefî olan ve Türkçe bir sitede de görüşlerine bolca yer verilen Mukbil, şöyle der: “Bir Müslümanın fıkhî mezhebe katılmasına müsaade edilmez. Çünkü bu görüşler Müslümanları bölmüş, aralarına kin ve nefret tohumları ekmiştir. Bir kişinin herhangi bir mezhebe bağlanmasına müsaade etmiyorum. Çünkü Kur’ân ve Sünnette buna dair herhangi bir delil yoktur.” Benzer ifadeler günümüzde internet ortamında yayın yapan Selefî anlayışa sahip kişiler tarafından aynen savunulmaktadır. Diğer taraftan bir mezhebin ve ona bağlılığın gerekliliğini savunanlar, bu anlayış tarafından eleştirilmekte ve büyük bir töhmet altında bırakılmaktadır. Mezhebî sistematiğe ve usûle karşı çıkan bu anlayış, âyet ve hadisler karşısında serbest ictihadı teşvik etmekle farkında olmadan; değil şimdiki gibi belli başlı mezhepler, sayısızca mezheplerin oluşmasına zemin hazırlamakla yeni bir bidate kapı aralamaktır. Bu tebliğde bir taraftan ictihadı savunurken diğer taraftan mezhebe ve ona bağlılığına karşı çıkmakla paradoksal bir duruma düşen günümüz Selefîliğinin konuyla ilgili görüşlerinin kritiği yapılması hedeflenmektedir.

Yazar: Murat AKIN
Sempozyum Başlığı: Uluslararası Günümüzde İslami İlimler Algısı Sempozyumu II – İslâmî İlimlerde Yeni Usul Arayışları
Yer: Çanakkale
Yayıncı: ÇOMÜ
Tarih: 04-05 Kasım 2022
Sayfa: 71-72
ISBN: 
URL: https://www.giias.org/
28 Ekim 2022