Şemseddin es-Semerkandî’ye Göre Ontolojik Baskınlık (et-Teraccuh) ve Ontolojik Evleviyet
Bu makale İbn Sînâ’nın Tanrı’nın varlığına dair delilinin “mümkünün iki ucundan biri ötekine bir sebeple baskın gelir” şeklindeki büyük öncülü etrafında klasik dönemde yürütülen tartışmalara odaklanmaktadır. Makalede öncelikle İbn Sînâ’nın yaklaşımıyla yeter sebep ilkesi ve imkânın tanımı ardından Fahreddin er-Râzî ve Şemsüddin es-Semerkandî’nin yaklaşımıyla ontolojik baskınlık (et-teraccuh, er-ruchân) meselesi ele alındı. Bu bağlamda baskınlığın imkân sınırında…
Sixth/Twelfth-Century Zaydī Theologians of Yemen Debating Avicennan Philosophy
This article offers critical editions of three texts by Zaydī theologians of sixth/twelfth-century Yemen refuting philosophical notions. The three texts are Qāḍī Jaʿfar b. Aḥmad b. ʿAbd al-Salām al-Buhlūlī’s (d. 573/1177-78) Kitāb al-Risāla al-munāṣifa li-l-mutakallimīn wa-l-falāsifa (Masʾalat al-nafs) and two tracts by al-Ḥasan al-Raṣṣāṣ (d. 584/1188), al-Masʾala al-kāshifa ʿan buṭlān shubhat al-falāsifa, a refutation of the philosophers’ doctrine…
Şemseddîn es-Semerkandî’nin Epistemolojisinde Kesin Bilginin Kaynakları
Bilginin mahiyetinin ne olduğu ve kesinliğe nasıl ulaşılacağı sorusu kelâm ve felsefe disiplini ile meşgul olan âlimlerin zihnini meşgul etmiştir. Bu doğrultuda bilginin tanımı ve çeşitleri hakkında pek çok teori öne sürülmüştür. Özellikle kesin bilgiye nasıl ulaşılacağı sorusuna cevap arayan düşünürler, zihinde oluşan suretleri, vakıaya mutabık olup olmama durumlarını dikkate alarak tasnif etmiştir. İlgili taksimlerin…
Şemseddin es-Semerkandî’de Bilginin Tanımı Problemi
Bilginin tanımı problemi kelâm ve felsefe geleneklerinde tartışılmış, özel-likle mantık tanım teorisinin kelâm disiplinine dâhil olması ile birlikte müte-kaddimûn döneminde ortaya konan tarifler sonraki dönem düşünürler tara-fından tenkit edilmiştir. Temelde bilginin zarûrî mi yoksa kesbî mi olduğu sorunu etrafında şekillenen bu tartışmaya dâhil olan Şemseddin es-Semerkandî (ö. 722/1322), gerek İbn Sînâ’nın el-İşârât ve’t-tenbîhât’ına yazdığı şerhte…
İbn Sînâ’nın Atomculuk Eleştirisinin Sonraki Kelâm Atomculuk Tartışmaları Üzerindeki Etkisi
Kelâm atomculuğu, filozofların Aristotelesçi doğa felsefesine karşı durmuştur. İbn Sînâ, Şifâ isimli eserinin Fizik kısmında birçok argüman aracılığıyla kelâm atomculuğunun ayrıntılı bir reddine girişmiştir. Bu argümanlar, kelâma olan bağlılığı en iyi ihtimalle asgari düzeyde olan Gazzâlî tarafından sessiz karşılanmıştır. Daha etkili bir cevap, Şehristânî tarafından öne sürülmüş gibi görünmektedir. Ancak onun ayrıntıları, günümüze ulaşan kaynakların…
İbn Sînâ’ya Göre Allah Cüzîleri Bilir; Fakat Nasıl?
İbn Sînâ’nın kurduğu felsefi sistem içerisinde Allah’ın cüz’îleri nasıl bildiğine dair görüşü bu mesele hakkında günümüze kadar gelen tartışmaların sebebidir. İbn Sînâ görüşünü açıklarken önce O’nun cüz’îleri bilmediğini daha sonra ise bildiğini söylemiştir. Bu durum İbn Sînâ’yı açık bir çelişkiye düşmüş gibi göstermektedir.Fakat burada bir ayrıntı vardır: İbn Sînâ’nın Allah’ın bilmediğini söylediği cüz’îler değişken cüz’îlerdir….
İbn Sînâ Felsefesinde Nedensellik ve Olağanüstü Hadiselerin Sırları
Bu tebliğin amacı Aristoteles’ten tevarüsle gelen ve duyulur niteliklere dayalı bir anlam dünyasının ve bu dünyada yer olan fakat doğa ile açıklanamayan olayları aklın sınırları dışında tutan geleneğe karşı İbn Sînâ’nın olağanüstü olayların da tabiat ile açıklanabileceğini iddiasını ele almaktır. Bu doğrultuda İbn Sînâ felsefesinde nedensellik ve olağanüstü hallerin sırları ayrı ayrı incelenmiştir. Metin analizi…