İslâm düşünce tarihinde erken dönemlerden itibaren ilâhî sıfatlarla ilgili birtakım tartışmalar yapılmıştır. Müslüman coğrafyanın zamanla Ortadoğu ve diğer bölgelere yayılıp genişlemesi, fethedilen bölgelerdeki farklı din ve kültürlerle bir arada yaşamayı gerekli kılmıştır. Bu bağlamda insanlar mensubu oldukları kültüre göre bir din ve Allah inancına sahip olmuşlardır. Çalışmamız, isbât-ı vâcib (Allah’ın varlığı ve birliğinin ispatı), zât, isim ve sıfat konularını Eş’arî geleneğe mensup Burhânüddîn en-Nesefî’nin (ö. 687/1289) düşüncelerinden hareketle ortaya koymayı amaçlamakta ve bu çerçevede Nesefî’nin nasıl bir Allah anlayışına sahip olduğunu konu edinmektedir. Ayrıca ulûhiyyet tasavvurunun tarihsel arka planı ve kelâm ekollerinin ilgili düşüncelerini inceledikten sonra Nesefî’nin bu tartışmaların neresinde durduğunu tespit etmeye çalışmaktadır. Bunu yaparken ilâhî sıfatlarla ilgili ayrıntılara ve mezheplerin konuyla ilgili görüşlerine detaylı bir şekilde girilmeden Nesefî merkeze alınarak derinlemesine bir yöntem takip edilmiştir. Nesefî’nin “Allah anlayışını” irdeleyen bu çalışma, giriş, sonuç ve dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın konusu, önemi, amacı, yöntemi ve kaynaklarının yanı sıra Nesefî’nin hayatı, ilmî kişiliği, yaşadığı dönem ve coğrafyanın siyasî, sosyal, ilmî ve kültürel karakteristiği hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde; Nesefî’nin isbât-ı vâcib ile ilgili kullandığı ontolojik ve kozmolojik deliller ele alınmıştır. İkinci bölümde; Nesefî’nin Allah’ın isimleri, isim-müsemmâ ve isim-sıfat ilişkisi, isimlerin tasnîfi, isimlerin tevkîfî ya da kıyâsîliği, ism-i a’zam, kelime-i tevhîd ve esmâ-i hüsnâ konularına ilişkin düşünceleri değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde; zevâid (Allah hakkında kullanılıp kullanılmaması tartışmalı olan kavramlar) ve esmâ-i zât tartışmalarına değinilmiştir. Dördüncü bölümde ise Nesefî’nin Allah’ın sıfatları, sıfatların tasnîfi, sıfatlara delâlet eden lafızlar, rü’yetullâh, hüsün ile kubuh ve Allah’ın fiillerinde ‘illet konuları ile ilgili yaklaşımı analiz edilmiştir. Sonuç bölümünde de Nesefî’nin nasıl bir Allah düşüncesine sahip olduğu ortaya konmuştur.
| Yazar: | ÖMER FİDANBOY |
| Tür: | Doktora |
| Üniversite: | Çukurova Üniversitesi |
| Danışman: | DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL YÜRÜK |
| Yayın Yeri: | Adana |
| Tarih: | 2022 |
| Sayfa: | 386 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
