İslâm tarihinde ortaya çıkan mezhepler dinî, siyasî ve toplumsal şartların etkisiyle kurumsallaşmış beşerî oluşumlardır. İktidar, devlet yönetimini elinde bulundurma ve iktidar gücünü kullanarak başkalarının siyasî davranışlarını kontrol etme yetkisine sahip olmaktır. İnsan topluluklarının tarihî gelişimi boyunca iktidar olgusu, beşerî işlerde kaçınılmaz bir durum olarak ortaya çıkmıştır. Bütün topluluklar, iktidar olgusunu şu veya bu şekilde tanımışlardır. Bu durum modern siyasî sistemlerde de böyle olmuştur. Mezhep ile iktidar arasındaki ilişkiler tartışmaya konu edildiğinde, ilk bakışta, zorunlu olarak şu iki yaklaşımla karşı karşıya bulunduğumuz hissini uyandırmaktadır: a) mezhepleri merkeze alan yaklaşımla mezhep-iktidar ilişkilerini ele almak; b) iktidarı merkeze alan yaklaşımla mezhep-iktidar ilişkilerini ele almak. Biz burada kesin çizgilerle ve belli bir yaklaşımla konuyu ele almak yerine her iki yaklaşımı da kullanarak mezhep ile iktidarın siyasî ilişkilerinin ara yüzeyini ortaya koymayı tercih ettik. Araştırmamızı, İslâm düşüncesine siyasî liderlik modelleri sunan mezhepler üzerinden yaptık. Çalışmamızda, İslâm medeniyetinin fikrî ve siyasî mirasının devlet başkanlığı modellerinden biri olarak kabul edilen siyasal iktidarı “hilâfet” temsil etmiştir. İslâm tarihinde siyasî ve itikâdî oluşumlar olarak ortaya çıkan fırka ve mezheplerin fikrî ve aksiyoner gruplar olarak ifadesi ise ilişki boyutunda konunun yaklaşımlarını oluşturmuştur. Ele aldığımız mezhepler alt fırkalarıyla birlikte Havaric, Şîa, Mürcie, Mu’tezile ve Ehl-i Sünnet ve’l-Cemâat’dir. Çalışmamızı bir giriş kısmı olmak üzere üç bölümden oluşturduk. Birinci bölümde Emevî Devleti’ni yıkarak iktidar olmak isteyen Abbasî davetini ele aldık. İkinci bölümde erken dönem Abbasî devletinin dinî ve mezhebî politiğini işledik. Üçüncü bölümde mezheplerin erken dönem Abbasî devletine karşı sosyopolitik ve dinî tutumlarını ortaya koyduk. Böylelikle çalışmamızdaki hedeflerimizi gerçekleştirmeye çalıştık.
| Yazar: | FATİH SANCILI |
| Tür: | Doktora |
| Üniversite: | Sivas Cumhuriyet Üniversitesi |
| Danışman: | PROF. DR. ALİ AVCU |
| Yayın Yeri: | Sivas |
| Tarih: | 2021 |
| Sayfa: | 571 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
