XVIII. yüzyılın ikinci yarısında İslâm âleminin gerilemeye başlamasıyla beraber Müslüman ilim ve fikir adamları bu kötü gidişatı engellemek amacıyla sosyal, siyasi dini alanlarda birtakım fikirler sundular. Fikir adamlarının bu çabalarının amacı Müslüman toplumun sorunlarını tespit etmek ve çözüme kavuşturmak suretiyle İslâm kurumlarını da eski ihtişamlı günlerine geri döndürmekti. İslâm toplumunu yeniden diriltme hareketlerinin bazıları şahsi olmaktan çıkarak organize hareketlere dönüştü. İşte İslâm modernizmi bu çabaların ürünlerinden biri olarak Müslümanların yaşadığı problemlere dinin ana kaynaklarına dayanarak çözümler bulma teziyle ortaya çıktı. Çağdaş İslâmi akımlardan biri olan modernizmin fikir babası Pakistanlı düşünür Fazlurrahman’dır. Fazlurrahman hem geleneksel hem de modern eğitim almış, İslâm toplumunun meselelerini yakından takip eden ve çözümler bulmaya çalışan yenilikçi bir akademisyendir. İslâm adlı eseriyle dikkatleri üzerine çekmiş, olumlu ve olumsuz eleştirilerin odağı haline gelmiştir. Fazlurrahman İslâm modernizmine giden yolu; ilk ihyacılık, yeni ihyacılık ve klasik modernizm diye üç basamakla anlatmıştır. Bu basamaklardan sonra ise en üst basamak olan ve Fazlurrahman’ın asıl “İslâm modernizmi” diye tanıttığı ve Kur’ân’a yaklaşımları açısından iki kola ayrılan metinselci modernizm ve tarihselci modernizm gelir. Metinselci modernistler Kur’ân âyetlerinin metin manalarının evrensel olduğunu ve güncel olaylara uyarlanabileceğini söylemişlerdir. Tarihselci modernistler ise Kur’ân’daki hükümleri anlayabilmek için mutlaka o tarihi dönemin şartlarını bilmek ve anlamak gerektiğini söylemişlerdir. Fazlurrahman ve fikirleriyle temellendirdiği İslâm modernizmi düşüncesi birçok eleştiriye maruz kalmıştır. Eleştirilerin özünü İslâm modernizminin sağlam bir fikrî temele dayanmadığı tezi oluşturur. İslâm modernizminin Batı kaynaklı olduğu ve fikirlerini İslâm’ı yıpratmak isteyen çevrelerden aldığı İslâm modernizmine en çok yöneltilen eleştirilerdendir. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde Fazlurrahman’ın kısa hayat öyküsü ve fikirleri, ikinci bölümde Batı’da modernizm kavramı ile İslâm modernizmi, üçüncü bölümde İslâm modernizminin iki kolu olan metinselci modernizm ve tarihselci modernizm, dördüncü bölümde ise Fazlurrahman’a, modernizme ve tarihselciliğe yönelik eleştiriler anlatılmıştır.
| Yazar: | CEYDA TANRITANIR AKBULUT |
| Tür: | Yüksek Lisans |
| Üniversite: | İnönü Üniversitesi |
| Danışman: | PROF. DR. MEHMET KUBAT |
| Yayın Yeri: | Malatya |
| Tarih: | 2022 |
| Sayfa: | 61 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
