İslam dünyasında keramet, sihir, büyü gibi okült hadiselere karşı en katı tavrı Mutezile sergilemiştir. Mu‘tezile’de okült hadiseler, bunların mucize ile irtibatları üzerinden tartışılmıştır. Mucize dışındaki okült hadiselere karşı Mu‘tezile’de genel olarak iki yaklaşımdan söz edilebilir. Kâdî Abdülcebbâr ve öncesindeki Mu‘tezilî düşünürlerin temsil ettiği ilk grup mucize dışında hiçbir okült hadiseyi kabul etmezken Kâdî Abdülcebbârsonrasındaki Mu‘tezilî âlimlerin oluşturduğu ikinci grup, mucize dışındaki okült hadiselere ilk gruba göre nispeten daha ılımlı bakmaktadır. Kâdî Abdülcebbâr ve öncesindeki Mu‘tezilîdüşünürler, ister salih mümin olsun ister kafir, peygamber dışında bir kimsede mucize benzeri bir okült fiilin ortaya çıkmasını reddetmişlerdir. Zira böyle bir durumda nübüvvetin en temel delili olan mucize ortaya koyma, peygamber dışında bir kimsede de benzeri vuku bulacağı için, peygamberi peygamber olmayandan ayırt eden bir durum olmaktan çıkacaktır. Dolayısıyla Kâdî Abdülcebbâr ve öncesindeki Mu‘tezilî düşünürler, peygamberliğin ispatına zarar vereceği endişesiyle olağanüstülükte yani adeti nakzetmede mucizeye ortak olabilecek okült hadiselere karşı çıkmıştır. Ebû Reşîd en-Nîsâbûrî, Ebü’l-Hüseyin el-Basrî, İbnü’l-Melâhimî ve Takıyyüddîn en-Necrânî gibi Kâdî Abdülcebbâr sonrası geç dönem Mu‘tezilîdüşünürler ise kendilerinden önceki Mu‘tezilî düşünürlerden farklı olarak peygamber olmayan kimselerin elinde keramet, irhas, ihâne gibi olağanüstü durumların meydana gelebileceğini öne sürmüş ve bu konuda kendilerinden önceki Mu‘tezilî düşünürleri eleştirmişlerdir. Bu düşünürler, mucize dışındaki bu okült hadiselerin peygamberliğin ispatına zarar vermeyeceğini düşünmektedir. Bu tebliğde Ebû Reşîd en-Nîsâbûrî, Ebü’l-Hüseyin el-Basrî, İbnü’l-Melâhimî ve Takıyyüddîn en-Necrânî gibi Kâdî Abdülcebbâr sonrası Mu‘tezilîdüşünürler tarafından mucize dışındaki okült hadiselerin nasıl alımlandığı ve bu isimlerin kendilerinden önceki Mu‘tezilî gelenekten hangi hususlarda ayrıştıkları ele alınacaktır.
| Yazar: | Selman Sucu |
| Sempozyum Başlığı: | 11-13. YÜZYIL İSLAM DÜŞÜNCESİNDE FİZİK TEORİ MODELLERİ: KURAM VE YÖNTEM – FATAP Bilimsel Merak ve Fiziksel Gerçeklik Teori ve Pratik Arasında İslam Düşüncesinde Fiziksel Açıklamalar Sempozyumu |
| Yer: | İstanbul |
| Yayıncı: | İLEM |
| Tarih: | 2023 |
| Sayfa: | 36-37 |
| ISBN: | |
| URL: | https://fatap.net/ |
