Eş’arîliğin Mağrib’de tanınma ve yayılması hicrî IV-VI. yüzyıllara tekabül etmektedir. Bu yüzyıllarda pek çok âlim yetişmiş, eserleri bugüne kadar gelmiştir. Son zamanlarda yapılan araştırmalarda zikrettiğimiz yüzyıl aralığında, Mağrib’de yetişmiş olan âlimler ve onların eserlerine ulaşılmış; yapılan tahkik ve incelemelerle eserleri kelam ilmine kazandırılmıştır. Bu isimlerden biri de İbn Humeyr es-Sebtî’dir (ö. 614/1217). Bu çalışmada Mağrib Eş’arîliğinin önde gelen temsilcilerinden İbn Humeyr esSebtî’nin, kelamın usûl-i selâse içerisinde zikredilen sem’iyyât konusundaki görüşleri ve bu konu hakkında sergilediği yaklaşımın ayırt edici unsurları incelenmiştir. İncelemenin çerçevesini İbn Humeyr’in sem’iyyât konusunda mensubu olduğu Eş’arî yaklaşımdan farkı, benzerliği, Mağrib Eş’arî geleneğine katkısı oluşturmaktadır. Bu noktada çalışmada nitel veriler göz önünde bulundurularak deskriptif yöntem kullanılmış; İbn Humeyr’in sem’iyyât konusundaki görüşleri içinde bulunduğu Eş’arî gelenekle mukayeseli olarak ele alınmıştır. Böylece onun Eş’arî gelenekteki konumu, yöntem ve konuları ele alış bakımından saptanmaya çalışılmıştır. Çalışma neticesinde onun sem’iyyât konularında Eş’arî âlimlerinin konuyu ele alış, yöntem ve üslup bakımından farklılaştığı görülmüştür. Zira dakīku’l-kelam konularında işlevsel akla, nazar ve istidlâle sıklıkla vurgu yapan İbn Humeyr, aynı bakış açısını sem’iyyât konularını ele alırken de sürdürmüştür. Pergelin sabit ayağını naklî delilde sabitlemiş, pergelin hareketli ayağı olarak tasavvur ettiği aklı ise destekleyici, konuyu açıklayıcı bir araç olarak kullanmıştır. Böylece o, sem’iyyât konularını, kelamın dakīk ve celîl meseleleriyle mezcederek ele almıştır. Bundan dolayı o, öncelikle dakīku’l-kelam konularını öğrenmeyi şart koşmuştur. Bu şekilde yaklaşılmadığı takdirde sem’iyyât konularının hakkıyla öğrenilemeyeceğini ifade etmiştir.
| Yazar: | FATMANUR ÖRSDEMİR |
| Tür: | Yüksek Lisans |
| Üniversite: | Bursa Uludağ Üniversitesi |
| Danışman: | PROF. DR. ORHAN ŞENER KOLOĞLU |
| Yayın Yeri: | Bursa |
| Tarih: | 2022 |
| Sayfa: | 132 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
