İbn Mutahhar el-Hillî İlhanlı Devleti’nin Bağdat’ı düşürerek Abbâsî Devleti’ne son verdiği bir zaman diliminde yaşamıştır. Olcaytu ile kurduğu yakın ilişki sayesinde düşüncelerini geniş çevrelere ulaştırmayı başarmıştır. Düşüncelerinin Sünnî çevrelerde yankı uyandırması İbn Teymiyye’nin tepkisine neden olmuştur. Şiî ve Sünnî hocalardan eğitim alan Hillî en çok Nasîruddîn et-Tûsî’den etkilenmiştir. Onun Usûlî yönünün gelişmesinde Tûsî’nin payı büyüktür. Usûlî düşünceyi zirveye ulaştıran Hillî akla yaptığı vurgunun yanında ictihadın Şiî fıkhında kabullenilip içselleştirilmesine önayak olmuştur. Buna bağlı olarak Şiî fakihlerin toplumsal hayattaki rollerinin artmasını sağlamıştır. Yine Şiî hadis geleneğinde ilk kez ciddi manada hadis tenkidi yapan ve böylelikle dirayet ilminin kurucusu sayılan kişi de Hillî’dir. Hillî, imâmet anlayışı gereği, İmâmiyye Şîası dışındaki grupları ötekileştirerek tipik bir makâlât yazarı gibi hareket etmiştir. Bununla birlikte Hillî’nin düşünce sistemi akıl-nakil sentezi üzerine kuruludur. Eserlerinde ele aldığı konuları hem aklî çıkarımlarla hem de nakilden faydalanarak izah etme yolunu tercih etmiştir. Çalışmamız giriş ile birlikte üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, problem durumu, araştırmanın önemi, amacı, yöntem ve araştırmada kullanılan kaynaklar ele alınmıştır. Birinci bölümde Hillî öncesi Şiî düşüncenin gelişimine kısaca değinildikten sonra Hillî’nin hayatı ve ilmî gelişimi hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde Hillî’nin tevhîd, adalet, nübüvvet, imâmet ve meâd gibi temel konulardaki görüşlerinin yanı sıra İmâmiyye Şîası dışında olan mezheplere bakışına yer verilmiştir. Üçüncü bölümde Hillî’nin akıl, hadis rivayetleri, hadis tenkidi, ictihad ve niyâbet-i âmme gibi konularda Usûlî düşünceye katkılarıyla birlikte iktidara geliş usûlü, imama itaat ve imamın azli, ulemâ-iktidar ilişkisi ile ilk üç halifeye bakışı bağlamında siyasî ve itikâdî konulara yönelik katkıları da ortaya konulmuştur.
| Yazar: | FERHAT MADEN |
| Tür: | Doktora |
| Üniversite: | Ondokuz Mayıs Üniversitesi |
| Danışman: | PROF. DR. HARUN YILDIZ |
| Yayın Yeri: | Samsun |
| Tarih: | 2021 |
| Sayfa: | 299 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
