Ebû Şuayb Muhammed b. Nusayr en-Nemîrî tarafından kurulduğu kabul edilen Nusayrilik IX. yüzyılda bugünkü Irak topraklarında ortaya çıkmıştır. Nusayrilik Şiî fırkalarından olup batınîlik ve gizlilik esaslı yaşantıyı tercih eden bir mezheptir. Muhammed b. Nusayr ‘a göre , kendisi Ali el-Hâdî tarafından peygamber olarak gönderilmiştir. Mezhebin temel kaynağı olarak el-Hasibi (957)’nin yazmış olduğu “Kitâbü’l-Mecmû” isimli eser kabul edilmektedir. Mezhep X. yüzyılın ortalarından itibaren başta Suriye olmak üzere, Lübnan, Mısır, Türkiye’de Hatay, Adana, Tarsus, Mersin ile az da olsa İran ve Türkistan’da yayılmıştır. Nusayriler, Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlı topraklarında yaşamaya başlamış ve Suriye, Osmanlı Devleti’nden çıkana kadar (1918), Osmanlı idaresinde kalmışlardır. Özellikle Suriye’nin 1831 tarihinde İbrahim Paşa idaresine girmesi, Tanzimat dönemlerinde Nusayriler’in vergi vermek istememesi ve askerliğe itiraz etmelerinden dolayı idareye karşı isyan etmişlerdir. Diğer taraftan XIX. yüzyılın ortalarından itibaren misyonerlerin Nusayriler üzerinde etkinliklerini artırmış ve okullar açarak etkilemeye çalışmışlardır. Sultan İkinci Abdülhamid döneminde Nusayrilere ayrı bir önem verilmiş, okullar ve ibadethaneler açarak Sünni inanç içerisinde kalmaları için çalışmalar yapılmıştır. İkinci Meşrutiyet sonrası ise Sultan Abdülhamid’in yöntemi terk edilerek Türkçülük hareketleri başlatılmıştır. Cumhuriyet döneminde Nusayri yerleşim yerlerinde Türkçülük hareketleri devam etmiştir. Bu bağlamda Türkçe kurslar açılmış, Türkçe öğrenmeleri ve konuşmaları yönünde çalışmalar sürdürülmüştür. 1939’da Hatay’ın Anavatan’a katılmasıyla Nusayrilerin önemli bir kesimi Türkiye topraklarında kalmışlardır. Türkiye’de kalanlar Cumhuriyet döneminde ilan edilen laiklik kanunlarını kolayca benimsemiş ve devlet ile herhangi bir problemleri olmamıştır. Suriye’de kalan Nusayriler ise Fransız manda yönetimi altına girmişlerdir. 1946’da Suriye’nin bağımsızlığını kazanması ile Nusayriler siyaset ve ordu içinde daha aktif görevler almışlardır. Suriye siyasetinin baş aktörü olan ve 1947’de aktif siyasetin içine giren Baas Partisi, Nusayriler için en önemli yükselme ve devleti ele geçirme hareketinin adıdır.1963 tarihinden itibaren devamlı yükselen ve hiç kaybetmeyen Suriye Nusayrileri, 1970’ten günümüze kadar Suriye Devleti’nin tek otoritesi olarak günümüze kadar gelmişlerdir.
| Yazar: | Hasan KARAKÖSE |
| Yayın: | Balıkesir İlahiyat Dergisi |
| Cilt: | |
| Sayı: | 14 |
| Sayfa: | 371 – 401 |
| Tarih: | 2021 |
| DOI: | |
| ISSN: | 2717-669X |
| URL: | https://dergipark.org.tr/tr/pub/baid/issue/67637/1008745 |
