Bu tezde İslam tarihinde Mihne olarak bilinen uygulamalardan sonra itibarını kaybeden Mu’tezile düşüncesinin, Ebu’l-Hüseyin el-Hayyât eksenindeki savunusu ve bu amaç doğrultusundaki icraatları ele alınmıştır. Birinci bölüm, Hayyât’ın yaşadığı ortam ve hayatına tahsis edilmiştir. Bu bağlamda onun düşünce dünyasının şekillendiği coğrafya olarak Bağdat’taki siyasî, sosyal, iktisadî, ilmî ve mezhebî ortam incelenmiştir. Bununla beraber yazarın hayatına, ilmî kişiliğine ve eserlerine yer verilmiştir. İkinci bölümde, Hayyât’ın Bağdat Mu’tezilesi’ndeki yeri ve mensubu olduğu Mu’tezile’yi savunmasındaki yöntemi mercek altına alınmıştır. Bu doğrultuda onun bilgi kaynakları, usulü, öğretisi ve diğer Mu’tezilî âlimlerle olan ilişkisinin seyrine işaret edilmiştir. Sonrasında ise Bağdat ile Basra farklılaşmasında Hayyât’ın yeri tespit edilmeye çalışılmıştır. “Mu’tezile’de Usûl-i Hamsenin Usûl-i Mezhebe Dönüşü” adlı üçüncü bölümde, usûl-i hamsenin Hayyât’tan önceki durumu irdelenmiştir. Daha sonra Hayyât’ın usûl-i hamseye kattığı değer incelenerek onun usûl-i hamse formülasyonu üzerinde durulmuştur. Devamında müellifin imamet anlayışı ve bu bağlamda Bağdat Mu’tezilesi’ndeki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır. Son olarak da onun genelde İslam düşüncesine özelde ise Mu’tezile mezhebine olan katkıları incelenmiştir.
| Yazar: | YUNUS İBRAHİMOĞLU |
| Tür: | Doktora |
| Üniversite: | Ankara Üniversitesi |
| Danışman: | PROF. DR. OSMAN AYDINLI |
| Yayın Yeri: | Ankara |
| Tarih: | 2021 |
| Sayfa: | 335 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
